Inwestowanie pasywne – czym jest | Wady i Zalety [Poradnik]

W ciągu ostatnich dwóch dekad następuje zmiana w sposobie alokacji środków na rynku kapitałowym przez inwestorów indywidualnych i instytucjonalnych. Występuje powolne odejście od inwestowania aktywnego, w kierunku inwestowania pasywnego (tzw. portfel pasywny). Dobre wyniki rozwiązań pasywnych w połączeniu z niewielkimi opłatami oraz prostota stosowania tego rozwiązania znalazła wielu zwolenników. Dzięki tym rozwiązaniom, inwestor nie musi znać się na analizie fundamentalnej oraz technicznej. Wystarczy rachunek maklerski, konsekwencja oraz odporność na obsunięcia kapitału.

Strategie pasywne

W „eksplozji” rozwiązań pasywnych pomogła również „wielka hossa” z lat 2009-2020 i bardzo szybkie odrobienie strat przez indeksy większości rynków po „koronabessie”. W efekcie, od ponad dekady, amerykańscy inwestorzy nie doświadczyli długiej bessy. Należy pamiętać, że w czasie długiego marazmu (np. WIG20 w latach 2011-2020) strategie pasywne wypadają równie słabo.

Przeczytaj koniecznie: Bogleheads – 9 kroków do wolności finansowej

W czasie „permanentnej hossy na akcjach amerykańskich”, strategie pasywne powiązane z tym rynkiem również wypadły bardzo dobrze. Jeśli w ciągu ostatnich 10 lat indeks S&P prawie potroił swoją wartość, to ETF-y oraz fundusze indeksowe osiągnęły bardzo zbliżoną stopę zwrotu. 

W Stanach Zjednoczonych, od ponad 10 lat następuje odpływ środków z rozwiązań aktywnych a napływ do rozwiązań pasywnych. Panuje zatem moda na inwestowanie w produkty naśladujące rynki, a nie starające się je pobić. Widać to dokładnie na poniższym wykresie.

Źródło: 361capital.com 

Co to jest portfel pasywny?

Jest to portfel, który ma ekspozycję na instrumenty naśladujące indeksy lub poszczególne klasy aktywów. W skład tego portfela mogą wchodzić zarówno ETF-y, jak i fundusze indeksowe. Celem rozwiązań pasywnych jest jak najdokładniejsze odzwierciedlenie danego benchmarku. ETF-y oraz fundusze indeksowe nigdy nie pobiją stóp zwrotu danego benchmarku (będzie ona niższa z powodu opłat za zarządzanie), jednak są one prostym i tanim rozwiązaniem na dużą dywersyfikację portfela.

Portfel pasywny powinien zostać dobrany do temperamentu inwestora. Bardziej „agresywni” powinni posiadać w portfelu większą ekspozycję na rynek akcji. Z kolei inwestorzy unikający ryzyka mogą stosować zarówno strategię 60:40, albo dołączać do portfela instrumenty z ekspozycją na rynek surowcowy oraz nieruchomościowy (REIT-y).

Co to jest inwestowanie aktywne?

Inwestowanie aktywne wymaga od inwestora albo samodzielnej budowy portfela (indywidualny dobór akcji, obligacji), albo zainwestowania w fundusz inwestujący aktywnie. Aktywna inwestycja wymaga ciągłego analizowania sytuacji rynkowej, wyboru optymalnych spółek do portfela akcyjnego oraz obligacji do części „obligacyjnej” portfela. W przypadku inwestowania w instrumenty udziałowe konieczna jest znajomość analizy fundamentalnej, albo technicznej. Inwestując na własny rachunek, inwestor oszczędza koszty za zarządzanie aktywami, jednak kosztem alternatywnym jest poświęcony czas na czytanie sprawozdań finansowych albo analizę wykresów.

Inwestując w fundusze aktywnie zarządzane, inwestor powierza środki profesjonalistom, którzy zatrudniają analityków w celu zalezienia okazji inwestycyjnych, które „pobiją rynek”. W zamian za to fundusz pobiera wyższą opłatę za zarządzanie, która ma pokryć koszty zarządzania funduszem. Jednak wysokie opłaty za zarządzanie powodują jednak, że znaczna część zysków funduszu jest „zjadana”. W efekcie większość funduszy aktywnych osiąga wyniki poniżej swoich benchmarków. Nie ma co się dziwić, że w Polsce niektóre fundusze pobierają kilka procent opłaty za zarządzanie.

„Inwestowanie jest proste, ale nie łatwe”

Warto pamiętać o słowach jednego z najlepszych inwestorów w historii. Jednym z powiedzeń Warrena Buffeta było:

„Inwestowanie jest proste, ale nie jest łatwe”.

Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że powyższe zdanie nie ma sensu. Jednak w przypadku głębszego zastanowienia, powyższy cytat ma sens. 

Inwestowanie jest proste, ponieważ wystarczy tylko kupić za dostępne środki określone aktywo. Jednak nie jest to łatwe, ponieważ należy zainwestować środki z sensem. Kupienie hektara działki na Saharze pod pole uprawne może nie być najlepszym pomysłem inwestycyjnym. Tak samo kupienie udziałów w spółce, która ma postępowanie upadłościowe może spowodować utratę środków inwestora. 

Kolejnym problemem są emocje inwestującego, które mogą przeszkadzać w podążaniu za planem inwestycyjnym. Co ciekawe, emocje przeszkadzają w każdych warunkach rynkowych.

Podczas trendu wzrostowego, aprecjacja aktywów może skłonić inwestora do realizacji zysków. Jest to klasyczne „ucinanie zysków”, o czym przekonali się inwestorzy sprzedający Amazon w 2010 roku, ponieważ „za mocno urósł”. Jednocześnie trend wzrostowy może powodować zachowania FOMO (Fear of missing out), czyli strach przed przegapieniem okazji. W takiej sytuacji gwałtowny wzrost np. spółek związanych z branżą marihuany (w 2018 roku) mógł nakłonić inwestora do nabycia akcji „na górce”.

Okresy rynkowego marazmu

Kolejnym aspektem jest reakcja inwestora w przypadku trendu spadkowego. Korekty akcji  i innych instrumentów bazowych są nieodłącznym elementem rynku. Długoterminowe inwestowanie wymaga akceptacji istnienia okresów bessy, podczas której aktywa będą regularnie traciły na wartości. Takie okresy są dobrym miejscem na większą akumulację instrumentów finansowych. Jednak nerwowy inwestor może nie wytrzymać okresów spadków cen. W efekcie zacznie sprzedawać „na klasycznym dołku”. Również okresy rynkowego marazmu (trend boczny) zachęcają do częstszej rotacji w portfelu co powoduje powstawanie kosztów transakcyjnych (prowizja + spread).

Świetnym obejściem pułapek psychologicznych jest regularne inwestowanie w rozwiązania pasywne. W takim przypadku inwestor ma horyzont czasowy wynoszący 20 albo 30 lat. W efekcie nie przejmuje się obecnymi cenami. Każdego miesiąca nabywa określoną liczbę ETF-ów lub funduszy indeksowych. Podczas gwałtownych przecen wykorzystuje przecenę i nabywa więcej jednostek funduszy. Nie musi obawiać się złego wyboru. Kupuje rozwiązania zdywersyfikowane zarówno pod względem sektorów, jak i krajów. Taki inwestor nie chce pobić rynku. Nie traci czasu na szukanie następnego Amazona czy Apple. Skupia się na swoim życiu i wykorzystuje rynek kapitałowy do pomnażania swojego kapitału.

Dla kogo inwestowanie pasywne to dobry pomysł?

Inwestowanie pasywne jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla osób, które nie mają czasu na analizowanie rynku kapitałowego. Dotyczy to osób, które muszą pracować na etacie, mają własną działalność gospodarczą, albo nie mają czasu na dokształcanie z zakresu analizy fundamentalnej oraz technicznej.

Korzystający z rozwiązań pasywnych muszą realistycznie podejść do inwestowania. Rozwiązania pasywne nie pozwolą „dorobić się” w perspektywie miesiąca albo dwóch. Konieczne jest regularne inwestowanie oraz konsekwencja w realizacji strategii inwestycyjnych. Pasywny sposób pomnażania oszczędności nie nadaje się do „ciekawych historii przy grillu”. Wybierając pasywny portfel nie ma możliwości „znalezienia następnego Microsoftu”. Z drugiej strony, dzięki dywersyfikacji geograficznej oraz rynkowej, ogranicza się ryzyko znacznej straty w wyniku zainwestowania większości środków w nieudane przedsięwzięcie.

Wady i zalety inwestowania pasywnego

Plusem instrumentów pasywnych są niższe opłaty za zarządzanie, które wynikają z mniejszych kosztów, jakie mają zarządzający funduszem indeksowym albo ETF-em. Przewaga kosztowa rozwiązań pasywnych nad aktywnymi wynika m.in. z braku konieczności zatrudniania analityków, którzy są opłacani w celu poszukiwania i analizy pomysłów inwestycyjnych, które „pobiją rynek”.

Dzięki stworzeniu portfela inwestycyjnego, inwestor może w prosty sposób uzyskać ekspozycję na światowe rynki oraz szeroką paletę aktywów za pomocą jednego kliknięcia myszki. Inwestor wybierając pasywne rozwiązania nie musi śledzić newsów rynkowych, analizować spółek czy polityki banków centralnych.

Hipotetyczny inwestor może również zapomnieć o konieczności śledzenia zmian w gospodarce. Spółki, które osiągną sukces, zwiększą swój udział w indeksie, z kolei „przegrani” albo wypadną z indeksu, albo zostaną w nim zmarginalizowani.

Wadą inwestowania pasywnego jest „ślepota funduszu”. Oznacza to, że fundusz indeksowy, albo ETF inwestuje w cały indeks. W koszyku znajdują się zarówno spółki zwiększające skalę działania jak i przedsiębiorstwa z „umierających branż”, których przychody i wyniki finansowe maleją w każdym kolejnym roku. 

Kolejną wadą jest ślepota rozwiązań pasywnych. Dotyczy to inwestowania w spółki, które są sprzeczne ze światopoglądem inwestora (np. spółki hazardowe, tytoniowe itp.). Kolejnym minusem jest brak możliwości osiągania ponadprzeciętnych zysków, ponieważ inwestowanie pasywne prawie zawsze wypadnie gorzej od benchmarku (opłaty za zarządzanie pomniejszą stopę zwrotu).

Słabą stroną jest także niska elastyczność inwestowania pasywnego. ETF, albo fundusz indeksowy nabywa akcje niezależnie od tego czy są drogie, czy tanie. Podczas spadków fundusze pasywne nie stosują strategii zabezpieczających, które mogą zminimalizować straty.

Podsumowanie

Inwestowanie powinno być proste. Aby cieszyć się ze wzrostu wartości portfela nie trzeba znać zaawansowanej matematyki bądź znajomości modeli wyceny instrumentów pochodnych. Dzięki inwestowaniu pasywnemu, inwestor może nabyć zdywersyfikowany portfel aktywów z ekspozycją zarówno na „standardowe rynku” (S&P 500, S&P 400, DAX 30), jak i inwestycje wyspecjalizowane (robotyka, spółki wzrostowe, spółki brazylijskie). Najtrudniejsze w inwestowaniu pasywnym jest radzenie sobie z emocjami. Aspekty behawioralne takie jak, radzenie sobie z dłuższym okresem strat są kluczowe dla osiągnięcia finansowej niezależności.