Zlecenia na GPW. Co warto o nich wiedzieć?

Wybraliśmy już dobrą spółkę do portfela. Znamy jej kondycję, otoczenie, w jakiej funkcjonuje i wszelkie parametry, które zadecydowały o tym, że jej zakup uznaliśmy za atrakcyjny. Wiemy, za jaką cenę zamierzamy ją nabyć. Teraz stajemy przed kolejnym ważnym zadaniem. Mianowicie, w jaki sposób to zrobić.

Zlecenia na GPW – arkusz zleceń

Aby móc kupić papier wartościowy danej spółki rzecz jasna potrzebujemy rachunku brokerskiego. Bez niego niestety nie będziemy w stanie tego zrobić. Odkładając ten aspekt na plan dalszy, skupmy się na samym arkuszu zleceń. Chcąc zakupić spółkę, sprawdzić jej notowania bądź ją odsprzedać wyświetli nam się arkusz zleceń. Na początek ta z pozoru mało istotna tabela, pełna (na razie) niezrozumiałych nam liczb, jest podstawowym źródłem informacji, po jakiej cenie inwestorzy pragną nabyć, bądź sprzedać dany walor. Przyjrzyjmy się bardzo ogólnemu wzorowi, jaki zamieściłam na grafice poniżej.

Jak interpretować arkusz zleceń?

Arkusz zleceń. Źródło: opracowanie własne

Arkusz zawiera ponumerowane kolumny, dzięki czemu łatwiej będzie go zinterpretować. Warto tu zauważyć, że arkusze zleceń różnią się nieco od siebie, choćby tym, że niektóre z nich zawierają więcej pozycji. Niemniej jednak ten jest wersją podstawową i zawiera masę przydatnych informacji, które pozwolą nam na ustalenie ceny, po jakiej kupimy bądź sprzedamy nasze walory.

Zacznijmy od pierwszego wiersza. Informuje nas o tym, jakiej spółki dotyczą notowania. Z drugiej, czyli kursu odniesienia, możemy odczytać dane, po jakiej cenie została zawarta ostatnia transakcja w poprzedniej sesji. Trzeci wiersz informuje o poziomie notowań, który obowiązywał na otwarciu obecnej sesji (wylicza się go na podstawie arkusza zleceń).

Naszym największym zainteresowaniem, będzie się cieszyło sześć następnych pozycji. Z nich dowiemy się przede wszystkim o kwotach, po jakich inwestorzy są w stanie sprzedać [s] i zakupić [k] dany walor. Obserwując tę przykładową tabelę, możemy łatwo odczytać te poziomy.

Kwota, za którą są gotowi nabyć walor spółki XYZ wynosi 12,10 (limit [k]), a zbyć po 12,45 (limit [s]). Są to dwie najlepsze oferty kupna bądź sprzedaży, które są obecnie dostępne na rynku. Do transakcji dojdzie wtedy, gdy jedna ze stron zgodzi się na jej dokonanie po określonej stawce drugiej strony.

Kto, kiedy i za ile?

Teraz pojawia się pytanie ilu inwestorów i jaką ilość papierów chcą nabyć bądź sprzedać? W zależności od zlecenia będzie nas o tym informował 4,5 oraz 8,9 wiersz arkusza. Załóżmy w naszym przykładzie, że chcemy zakupić aktywa XYZ. Z apletu notowań wyczytujemy informację, że obecnie 2 graczy (liczba [k]), chce kupić 1000 papierów wartościowych (wolumen [k]) po cenie 12,10 zł. Analogicznie odczytujemy to w przypadku sprzedaży.

Kurs ostateczny wraz z wolumenem tuż pod nim informuje nas o cenie ostatniej transakcji. W przypadku naszej spółki czytamy, że ostatecznie zawarto transakcję po cenie 12,09 zł, gdzie 70 akcji zmieniło właściciela. Zlecenie to było zrealizowane o godzinie 12:35:09. Na tej podstawie wyliczana jest zmiana procentowa. Stanowi ona różnicę między kursem odniesienia otwarcia (12,5), a ostatnim zrealizowanym zleceniem (12,09). W naszym przykładzie wynosi 0,41 groszy (0,41/12,5 x 100 = 3,3%).

PRZECZYTAJ TAKŻE: Jak analizować spółki? Fundamentalnie czy technicznie?

Ostatnie dwie pozycje obrazują, jaki był całkowity obrót podczas całej sesji. Patrząc na wolumen jesteśmy w stanie powiedzieć, że właściciela zmieniło 1759 walorów. Łączny obrót wynosił 42 567,80 zł. Jest to kwota dwukrotnie zawyżona, która wynika z tego, że dwóch inwestorów zaangażowało gotówkę. Jeden odsprzedał walor np. za 100 zł w związku z tym drugi musiał go nabyć za taką samą kwotę. Co daje nam łączny obrót 200 zł.

Zlecenia dostępne na GPW

Wiedząc już jak interpretować arkusz zleceń, co pomocne jest w ocenie szansy na sprzedaż bądź kupno danego waloru podczas konkretnej sesji, warto przyjrzeć się, jakie zlecenia udostępnia nam GPW. Jest to dosyć pokaźny wachlarz umożliwiający stosowanie różnorodnej taktyki ich składania. W bardzo ogólnej klasyfikacji moglibyśmy podzielić je na dwie grupy: zlecenia z limitem ceny oraz zlecenia bez limitu ceny.

Zlecenia z limitem ceny

Tak na dobrą sprawę jest to najczęściej stosowane zlecenie na GPW. Skąd ta popularność? Wynika głównie z tego, że używając tego typu składania naszych dyspozycji, dobrze znamy, za jaką cenę i ile walorów chcemy nabyć lub sprzedać. Musimy podczas jego aktywacji podać wszystkie te parametry. Transakcja dojdzie ostatecznie do skutku, gdy napotka ofertę przeciwną. Może zdarzyć się tak, że będziemy dosyć długo czekać na jego realizację. Warto przy okazji tych zleceń dodać kilka informacji co do ich ważności. W nowym systemie oznaczenia zleceń maklerskich wyróżniamy następujący podział:

• D – ważne na dzień bieżący, czyli nie dłużej niż do końca sesji giełdowej danego dnia.
• WDD – ważne do oznaczonego dnia – sami wybieramy do, kiedy ma być ważna oferta, nie może jednak ona być dłuższa niż 365 dni.
• WDA – ważne na czas nieokreślony – jak sama nazwa mówi, zlecenie zostanie zrealizowane albo przez nas anulowane.
• WDC – ważne do określonego czasu – czym się różni od WDD? Tutaj głównym wyznacznikiem ważności zlecenia jest nie dzień a godzina. Jego realizację możemy określić z dokładnością co do sekundy.
• WNF – ważne na fixing, czyli do zakończenia odpowiednio najbliższej fazy otwarcia, fazy zamknięcia albo okresu równoważenia w dniu złożenia zlecenia na giełdę.
• WNZ – ważne na zamknięcie – do zakończenia fazy zamknięcia w dniu, w którym zostało złożone na giełdę.
• WIA lub WLA – wykonaj i anuluj oraz drugie wykonaj lub anuluj. W pierwszym przypadku ważne do momentu zawarcia na jego podstawie pierwszej transakcji, reszta zlecenia zostaje anulowana. WLA działa na zasadzie zrealizowania lub anulowania całości zlecenia.

Tak na dobrą sprawę będziemy korzystać głównie ze zleceń WDA i WDD. Są to dwa najczęściej wykorzystywane typy ofert składanych przez inwestorów indywidualnych.

Zlecenia bez limitu ceny

Pierwsze omawiane przeze mnie zlecenie będzie dotyczyło PKC, czyli rozwijając ten skrót – po każdej cenie. Zaletą tej oferty jest jego natychmiastowa realizacja, bez względu na stawki wystawionych ofert przeciwnych. Jedynym parametrem, jaki musimy podać jest to ile akcji danej spółki chcemy nabyć lub sprzedać. W przypadku kupna bądź zbycia dużej liczby walorów, bardzo prawdopodobna jest sytuacja zrealizowania naszej dyspozycji po kilku różnych kursach.

PCR (po cenie rynkowej) działa podobnie do PKC z jednym wyjątkiem. Zlecenie to jest realizowane wyłącznie po najlepszej ofercie kupna bądź sprzedaży. Może więc zdarzyć się sytuacja, w której nie zostanie ono do końca zrealizowane. Reszta oferty zostaje wtedy zapisana po odpowiedniej stronie arkusza zleceń.

Ostatni omawiany rodzaj zlecenia to PCR – po cenie rynkowej. Jest bardzo podobne do PKC, z tym że różni się od niego wyłącznie kursem transakcji. Nie są realizowane na zasadzie wyboru najlepszej oferty. W rzeczywistości przy PCR istnieją trzy możliwości ustalenia kupna/sprzedaży danego waloru:

• kurs otwarcia (po cenie rynkowej na otwarcie),
• kurs zamknięcia (po cenie rynkowej na zamknięcie),
• kurs ustalony na fixingu (dotyczy to tylko notowań jednolitych).

Jeżeli całość naszej oferty nie zostanie zrealizowana trafia ona na odpowiednią stronę arkusza zleceń tak jak w przypadku PKC.

Wielkość ujawniona

Wiadomo, że kursem danego waloru kieruje podaż i popyt na dane aktywa. Podczas gdy na rynku pojawia się duży inwestor, który zamierza kupić bądź sprzedać akcje danego przedsiębiorstwa, jego zlecenie będzie miało duże przełożenie na kurs notowań. Ujawnienie faktu, że ktoś ma zamiar nabyć duże ilości papieru danej spółki, może spowodować nadmierne zawyżanie ceny przez sprzedających. W związku z tym istnieje zlecenie z tzw. wielkością ujawnioną. Aby bardziej je zobrazować, można je porównać do góry lodowej, gdzie w arkuszu zleceń widać wyłącznie jej wierzchołek. Działa to w ten sposób, że przy realizacji części dużego zlecenia na rynku (w zależności od realizacji) będą się sukcesywnie pojawiać kolejne jego składowe.

Podsumowanie

Znajomość samego arkusza zleceń, jego działania oraz informacji, które możemy z niego odczytać pozwalają nam określić kilka istotnych kwestii przy zawieraniu transakcji. Między innymi możemy się dowiedzieć, jaki jest popyt lub podaż na walory, które chcemy sprzedać bądź kupić. Kolejno możemy ustalić zlecenie, które będzie spełniało nasze kryteria pod względem ceny oraz ewentualny czas jego realizacji. Jesteśmy w stanie dostosować je do naszej taktyki, która dzięki szerokim możliwościom realizacji ofert pozwala nam określić priorytety (szybkość realizacji, odpowiednia stawka za konkretną ilość walorów).