Fiasko rozmów Erdogana z Putinem w sprawie porozumienia zbożowego!

Prezydent Turcji Recep Erdogan spotkał się wczoraj z prezydentem Rosji Władimirem Putinem, w celu omówienia wznowienia umowy umożliwiającej Ukrainie bezpieczny eksport zboża. Moskwa wycofała się z porozumienia w lipcu, powołując się na niespełnione żądania dotyczące ułatwienia eksportu rosyjskich produktów rolnych. Putin dał jednak jasno do zrozumienia, że inicjatywa nie zostanie teraz przywrócona.

Jaki był wynik rozmów?

Putin wylał kubeł zimnej wody na nadzieję na ożywienie inicjatywy zbożowej, mówiąc, że Zachód musi najpierw spełnić jego żądania dotyczące ułatwienia rosyjskiego eksportu produktów rolnych. Zachód odrzucał już te skargi wcześniej i stwierdził, że nic nie stoi na przeszkodzie temu eksportowi.

Dlaczego Rosja opuściła umowę zbożową?

Kreml odmówił przedłużenia wygasającego w lipcu porozumienia zbożowego, twierdząc, że równoległa umowa obiecująca usuniecie przeszkód w rosyjskim eksporcie żywności i nawozów nie została dotrzymana.

Moskwa skarżyła się, że ograniczenia w transporcie i ubezpieczeniach utrudniają handel produktami rolnymi, mimo, że od zeszłego roku wysłała rekordowe ilości pszenicy. Niektóre firmy ostrożnie podchodzą do prowadzenia interesów z Rosją ze względu na sankcje, choć kraje zachodnie zapewniły, że rosyjski eksport żywności i nawozów jest od nich zwolniony.

Pierwotna umowa – wynegocjowana przez Organizację Narodów Zjednoczonych i Turcję w lipcu 2022 r. – pozwoliła prawie 33 milionom ton metrycznych (36 milionów ton) zboża i innych towarów bezpiecznie opuścić trzy ukraińskie porty pomimo wojny toczącej się przez Rosję.

Dlaczego Turcja jest pośrednikiem?

Mówi się, że Putin i Erdogan – obaj autorytarni przywódcy sprawujący władzę od ponad dwudziestu lat, nawiązali bliskie stosunki po nieudanym zamachu stanu na Erdogana w 2016 r., kiedy Putin był pierwszym głównym przywódcą, który zaoferował swoje wsparcie.

Turecki prezydent utrzymywał te bliskie stosunki podczas 18-miesięcznej wojny. Turcja nie przystąpiła do zachodnich sankcji wobec Rosji po jej inwazji, stając się głównym partnerem i centrum logistycznym dla zagranicznego handlu Rosji. Jednocześnie Turcja, członek NATO, również wspierała Ukrainę, wysyłając broń, spotykając się z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim i wspierając starania Kijowa o przyłączenie się do zachodniego sojuszu.

Od czasu wycofania się Putina z tej inicjatywy Erdogan wielokrotnie obiecywał odnowienie ustaleń, które pomogły uniknąć kryzysu żywnościowego w niektórych częściach Afryki, Bliskiego Wschodu i Azji. Ukraina i Rosja są głównymi dostawcami pszenicy, jęczmienia, oleju słonecznikowego i innych towarów, na których opierają się kraje rozwijające.

Relacje Rosja-Turcja nie zawsze były różowe

Tradycyjni rywale, Turcja i Rosja, byli po przeciwnych stronach w konfliktach w Syrii, Libii i Górskim Karabachu. Mimo to kwitły stosunki między krajami w takich segmentach jak energetyka, obronność, dyplomacja, turystyka i handel.

Jednak od czasu reelekcji Erdogana w maju Putin musi stawić czoła wyzwaniom wewnętrznym, które mogą sprawić, że będzie wydawał się mniej wiarygodnym partnerem, w szczególności po krótkotrwałym zbrojnym buncie przeprowadzonym w czerwcu przez zmarłego szefa najemników Jewgienija Prigożyna. Erdogan rozgniewał Moskwę w lipcu, kiedy pozwolił pięciu ukraińskim dowódcom wrócić do domu. Żołnierze zostali schwytani przez Rosję i przekazani Turcji pod warunkiem, że pozostaną tam przez czas wojny.

Czy przełom może jeszcze nadejść?

Erdogan powiedział, że Turcja i Organizacja Narodów Zjednoczonych przygotowały nowy pakiet propozycji.

„Wierzymy, że w krótkim czasie uda nam się znaleźć rozwiązanie, które spełni oczekiwania” – powiedział Erdogan po wczorajszych rozmowach w rosyjskim kurorcie Soczi.

Putin wyraził także nadzieję, że umowa zostanie odnowiona, jeśli spełnione zostaną jego żądania. Jednak wcześniej niemiecka minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock ostro zareagowała, stwierdzając, że „gra Putina z umową zbożową jest cyniczna”.

Sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres przesłał niedawno ministrowi spraw zagranicznych Rosji Siergiejowi Ławrowowi „konkretne propozycje”, których celem jest skierowanie rosyjskiego eksportu na rynki światowe i umożliwienie wznowienia inicjatywy czarnomorskiej. Ławrow powiedział jednak, że Moskwa nie jest usatysfakcjonowana listem.