Kontrakty terminowe, czyli kilka słów o rynku “przyszłości” cz. III

Kontrakty terminowe nie są wyłącznie domeną traderów, którzy korzystają z nich w celu osiągnięcia (lub zwiększenia) zysków. Instrumenty te stanowią ważny element zabezpieczeń, pozwalających na nadzorowanie i kontrolowanie ryzyka, na jakie się narażamy (zarówno przedsiębiorstwa, jak i duzi inwestorzy) poprzez wykorzystywanie w codziennej działalności walut obcych. Dziś przyjrzymy się opcjom terminowym, które pozwalają na ciekawe zabezpieczanie swoich otwartych pozycji walutowych.

Opcja terminowa (czasowa)

Kupno bądź sprzedaż związana z wymianą jednej waluty na drugą w ciągu wcześniej ustalonego czasu w przyszłości nazywamy opcją terminową. Istnieją co najmniej dwa dodatkowe określenia, które są używane zamiennie. Opcję terminową możemy nazwać równie dobrze opcją czasową oraz opcją dostawy. Te dwa terminy ułatwiają zrozumienie definicji i zasady działania tego instrumentu. De facto nie jest on złożony, a podstawą jego funkcjonowania są wcześniej omawiane przez nas swapy, o których pisaliśmy w TYM artykule. Opcja terminowa nie jest opcją walutową. Stanowi ona odrębny instrument.

Bliżej nieokreślony czas

Przydatność opcji terminowych najlepiej jest zilustrować przykładem. Załóżmy, że duży inwestor bądź firma prowadząca handel zagraniczny oczekuje wpływu waluty obcej na swoje konto. Data ta nie jest jednak dokładnie ustalona, w związku z tym nie możemy umówić się z bankiem, jak w przypadku forward outrights, o których mówiliśmy w części drugiej tego cyklu, na konkretny dzień wymiany (musimy dostarczyć walutę, której byśmy nie mieli fizycznie). Zabezpieczenie takiej transakcji forward’em byłoby nieefektywne. Musielibyśmy bezwzględnie dostarczyć nasze zobowiązanie wynikające z umowy. Tutaj zaczyna się rola opcji terminowych, które jako dodatek do kontraktu terminowego są w stanie zabezpieczyć takie ryzyko bez konieczności określenia dokładnej daty a konkretnego przedziału czasu.

Kontrakty terminowe: bank na wygranej pozycji

Nie ma oczywiście co ukrywać, że bank ze względu na niewiadomy termin dostarczenia cenę za taką transakcję z opcją ustali na dogodnych dla siebie warunkach. W związku z tym najrozsądniejszym pomysłem byłoby zawierać opcję terminową wówczas, gdy w konkretnym przedziale czasowym “spływa” nam kilka kilka terminów rozliczenia.

Zamknięcie takiej transakcji następuje wówczas, gdy  klient dostarczy do banku pełną kwotę, na którą została zawarta umowa. Kontrakt opcyjny, podobnie jak forward outrights, jest zobowiązaniem. Zdarza się jednak tak, że firma czy inwestor nie wywiąże się ze swego zobowiązania. Wówczas zmuszony jest zamknąć otwarte pozycje (salda) transakcją odwrotną spot (jeżeli kupił to sprzedaje jeżeli sprzedał to kupuje). Bank oczywiście zarabia dodatkową gotówkę z tytułu różnic kursowych innych niż te na które została zawarta opcja czasowa.

Nabywanie opcji terminowej

Nabycie kontraktu terminowego z opcją odbywa się między dwoma uczestnikami – bankiem i klientem zainteresowanym zawarciem takiej transakcji. Aby do niej doszło muszą zostać spełnione trzy podstawowe kwestie, które ujmowane są w umowie. Są nimi:

• ilość instrumentu bazowego – musimy określić wielkość transakcji
• cena – po jakiej cenie dokonamy transakcji (określa się ją jako cenę bazową lub cenę kontraktu)
• termin – ustalona data, w której musi być wypełniony kontrakt. W przypadku opcji terminowych są to widełki czasowe, w których musi być dostarczona waluta obca, czyli spełniony kontrakt.

Warto dodać kim jest strona kupująca a kim sprzedająca kontrakt. „Kupujący” kontrakt zajmuje długą pozycję, zaś „sprzedający” krótką. Faktyczne rozliczenie tak jak wspomnieliśmy wyżej odbywa się w przyszłości w ściśle określonym przedziale czasowym.

Kontrakty terminowe a przedłużenie lub wcześniejsza realizacja

Warunkiem do ewentualnego przedłużenia jest konieczność trwania tej opcji. Wydłużyć okresu dostarczenia waluty nie można wtedy, gdy opcja czasowa w danym dniu wygasa. Jak to następuje? Bank zamyka obecnie trwający kontrakt z opcją za pomocą (najczęściej) transakcji spot i zawierany jest nowy z nową ceną i nową datą dostarczenia zobowiązania. Wszelkie różnice kursowe, jakie powstaną przy tym zabiegu rozliczane są na bieżąco między bankiem a klientem.

Możliwa jest również wcześniejsza realizacja dostawy. Jeżeli będziemy chcieli zamknąć taką opcję w całości procedura postępowania jest praktycznie tożsama jak przy możliwości przedłużenia. Zamyka się ją transakcją spot lub kontraktem terminowym i zawiera jednocześnie kontrakt terminowy bezwarunkowy (forward outright), który ustala dzień wypełnienia zobowiązania.

Jedną z głównych zalet korzystania z opcji terminowych jest pewna elastyczność, w wyznaczaniu wymiany waluty w niepewnych terminach. W dodatku, przy dużych transzach gotówki można ustalić z góry kurs, po którym przeprowadza się transakcję lub serię transakcji w wyznaczonym w umowie okresie. Podstawową wadą jest wysoki spread pomiędzy ceną kupna a ceną sprzedaży. W związku z tym im dłuższe okresy będą w opcji terminowej tym bardziej nieatrakcyjne się stają.