Komisja Nadzoru Finansowego – polski kontroler rynku finansowego

W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej polskiemu organowi sprawującemu kontrolę nad naszym rynkiem finansowym. Dzięki tej instytucji inwestorzy otrzymują nie tylko rzetelne informacje dotyczące podejrzanych podmiotów na rynku, ale także wsparcie w zakresie czysto edukacyjnym i prawnym. Organ ten został powołany do życia na mocy ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym z dnia 21 lipca 2006 roku.

Specyfikacja organu

Komisja Nadzoru Finansowego (w skrócie KNF) stanowi centralny organ administracji państwowej, który sprawuje nadzór nad całym rynkiem finansowym na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Zakres jego funkcjonowania, kompetencje i zadania wyznacza treść powyższej ustawy.

Komisja Nadzoru Finansowego zgodnie z ustawą (o nadzorze nad rynkiem finansowym  art. 19) jest organem pozbawionym finansowania przez fundusze rządowe. Wszelkie wydatki związane z jej funkcjonowaniem pokrywane są z wpłat podmiotów przez KNF nadzorowanych.

Krótka historia KNF

Zanim powstał KNF, który mamy w obecnym kształcie, jego zadania wypełniało kilka podmiotów. Bieżący zakres działań był rozbity na takie podmioty jak przede wszystkim Komisję Nadzoru Bankowego, Komisję Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.

Najstarszym z trzech wyżej wymienionych podmiotów była Komisja Papierów Wartościowych i Giełd. Powstała w 1991 r. a do jej głównych zadań należało nadzorowanie obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi. Ponadto została obarczona obowiązkiem sprawowania kontroli nad giełdami towarowymi oraz zapewniania powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych i rynku towarowym.

Niemalże równolegle (od 2002 r.) zaczęła funkcjonować Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE). Miała za zadanie zastąpić dotychczas funkcjonujący Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi oraz Państwowego. W nowo utworzonym podmiocie zasiadali członkowie KPWiG.

W 2006 roku na mocy ustawy powstał KNF przejmując zadania Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.

Organy i skład Komisji Nadzoru Finansowego

W skład Komisji wchodzi przewodniczący, dwóch zastępców przewodniczącego oraz czterech członków. Członkowie komisji są ściśle wyznaczeni. W ich skład wchodzi minister właściwy do spraw instytucji finansowych (obecnie minister finansów) oraz minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego (minister pracy i polityki społecznej) lub ich przedstawiciele. Dodatkowo zasiada w niej także prezes Narodowego Banku Polskiego. Może być to delegowany przez niego wiceprezes (prezes nie musi uczestniczyć w komisji osobiście) i przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Na pięcioletnią kadencję wybierany jest wyłącznie przewodniczący, jego zastępcy są powoływani i odwoływani na wniosek przewodniczącego, przez prezesa Rady Ministrów.

Aby usprawnić działanie komisji powołane są określone departamenty. W skład struktur KNF wchodzi:

• Departament Firm Inwestycyjnych i Infrastruktury Rynku Kapitałowego
• Departament Regulacji Bankowych, Instytucji Płatniczych i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych
• Departament Licencji Ubezpieczeniowych i Emerytalnych
• Departament Funduszy Inwestycyjnych
• Departament Nadzoru Obrotu
• Departament Ofert Publicznych i Informacji Finansowej
• Departament Licencji Bankowych, Instytucji Płatniczych i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych
• Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych
• Departament Bankowości Spółdzielczej i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych
• Departament Ochrony Klientów
• Departament Komunikacji Społecznej
• Departament Analiz i Współpracy z Zagranicą
• Departament Inspekcji Bankowych, Instytucji Płatniczych i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych
• Departament Nadzoru Ubezpieczeniowego
• Gabinet Komisji
• Departament Prawny
• Departament Zarządzania Zasobami Ludzkimi
• Departament Administracji, Budżetu i Informatyki
• Wieloosobowe Samodzielne Stanowisko do spraw Kontroli Wewnętrznej
• Pełnomocnik ds. Ochrony Informacji Niejawnych Departament Nadzoru Inwestycji Emerytalnych
• Departament Monitorowania Ryzyk oraz Departament Inspekcji Ubezpieczeniowych i Emerytalnych.

Zadania i funkcje KNF

Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych. Jej głównym celem jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości i zaufania do rynku finansowego. Istotny w tym wszystkim jest też interes jego uczestników. KNF spełnia cele głównie dzięki działalności edukacyjnej, podejmowaniu działań mających na celu wzrost konkurencyjności podmiotów działających w zakresie usług finansowych czy polubownego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku. Ponadto ma dbać o jego prawidłowe funkcjonowanie w określonych przez ustawę ramach prawnych.

Komisja Nadzoru Finansowego prowadzi publiczną listę ostrzeżeń, na której umieszcza podmioty oraz osoby działające na polskim rynku w sposób nielegalny lub w sposób rażąco naruszający obowiązujące przepisy prawne. Forex Club regularnie zamieszcza informacje o nowych pozycjach z listy z branży Forex/CFD/opcji binarnych w sekcji Wiadomości -> Lista ostrzeżeń.

Kary nałożone przez KNF

Obecny wykaz kar na stronie KNF przekracza ponad 300 stron raportu. Do końca 2018 roku ukarano ok. 700 podmiotów od czasów rozpoczęcia działalności przez komisję, z czego rok 2017 był pod ich względem rekordowy. Najwyższa kara do czasu ukarania XTB wynosiła 5,72 mln i dotyczyła PSW Capital SA. Wymieniony wcześniej broker został obciążony kwotą 9,9 mln złotych.