Jak bardzo może pogorszyć się sytuacja gospodarcza w Chinach?

Dane dotyczące aktywności gospodarczej Chin za lipiec, w tym sprzedaż detaliczna, produkcja przemysłowa i inwestycje, nie spełniły oczekiwań, podsycając obawy o głębsze i długotrwałe spowolnienie wzrostu gospodarczego. Spadek wzrostu w Chinach był już wcześniej błędnie prognozowany. Czy tym razem jest inaczej? Dane o aktywności gospodarczej od początku drugiego kwartału odbiegają od prognoz, a ich słabość budzi obawy, że chińska gospodarka zbliża się do punktu krytycznego. Nie byłby to pierwszy raz.

Podczas globalnego kryzysu finansowego w latach 2008-2009 i podczas paniki związanej z odpływem kapitału w 2015 r. rozległy się dzwonki alarmowe dotyczące wzrostu gospodarczego.Chiny wyszły z tych kryzysów dzięki szokowemu pobudzeniu inwestycji w infrastrukturę i zachęcaniu do spekulacji na rynku nieruchomości. Jednak modernizacja infrastruktury stworzyła zbyt duże zadłużenie, a bańka na rynku nieruchomości już pękła, stwarzając zagrożenie dla stabilności finansowej państwa środka.

Biorąc pod uwagę, że napędzane długiem inwestycje w infrastrukturę i nieruchomości w Chinach osiągnęły szczyt, a eksport zwalnia zgodnie ze światową światowym trendem. Chiny maja tylko jedno inne źródło popytu, którym mogą manipulować konsumpcję gospodarstw domowych. W tym sensie to spowolnienie jest inne.

To, czy Chiny odbiją się od dna, w dużej mierze zależy od tego, czy uda im się przekonać gospodarstwa domowe, by wydawały więcej, a oszczędzały mniej i czy zrobią to w takim stopniu, że popyt konsumpcyjny zrekompensuje słabości w innych częściach gospodarki.

Dlaczego ekonomiści koncentrują się na popycie gospodarstw domowych?

W przeciwieństwie do konsumentów na Zachodzie, Chińczycy zostali pozostawieni samym sobie podczas pandemii COVID-19, a szał wydatków, którego niektórzy ekonomiści spodziewali się po ponownym otwarciu Chin, nigdy nie miał miejsca. Jednak konsumpcja gospodarstw domowych, jako procent produktu krajowego brutto (PKB), była jedna z najniższych na świecie jeszcze przed pandemią, a ekonomiści identyfikowali ją jako kluczową nierównowagę strukturalną w gospodarce zbyt mocno uzależnionej od inwestycji napędzanych długiem.

Ekonomiści obwiniają słaby popyt krajowy za stłumiony apetyt na inwestycje w sektorze prywatnym i pogrążania się Chin w deflacji w lipcu. Jeśli ten stan się utrzyma, deflacja może zaostrzyć spowolnienie gospodarcze i pogłębić problemy z zadłużeniem. Nierównowaga między konsumpcją a inwestycjami jest głębsza niż w Japonii przed wejściem w „straconą dekadę” stagnacji w latach 90.

Jak poważne może być spowolnienie?

Lipcowe dane dotyczące aktywności gospodarczej skłoniły niektórych ekonomistów do zwrócenia uwagi na ryzyko, że Chiny mogą mieć trudności z osiągnięciem celu wzrostu na poziomie około 5% w ciągu roku bez dalszych bodźców fiskalnych. Jest to nadal znacznie wyższy wzrost niż w przypadku wielu innych dużych gospodarek, ale dla kraju, który co roku inwestuje około 40% swojego PKB – około dwa razy więcej niż Stany Zjednoczone – pozostaje to rozczarowującym wynikiem. Istnieje również niepewność co do apetytu Chin na duże bodźce fiskalne, biorąc pod uwagę wysoki poziom zadłużenia gmin.

Napięcia na rynku nieruchomości, który odpowiada za około jedną czwartą aktywności gospodarczej, budzą dalsze obawy co do zdolności decydentów do powstrzymania spadku wzrostu. Część ekonomistów ostrzega, że inwestorzy będą musieli przyzwyczaić się do znacznie niższego wzrostu. Mniejszość z nich stwarza nawet perspektywę stagnacji na wzór Japonii. Ale inni ekonomiści z kolei twierdzą, że wielu konsumentów i małych firm może już odczuwając ból ekonomiczny tak głęboki, jak podczas recesji, biorąc pod uwagę stopę bezrobocia wśród młodzieży przekraczającą 21% i presję deflacyjną, która odbija się na marżach zysku.

Czy obniżki stóp procentowych pomogą?

Chiński bank centralny zaskoczył rynki, obniżając we wtorek stopy procentowe. Ekonomiści ostrzegają jednak, że cięcia są zbyt małe, aby miały znaczący wpływ, ponieważ ich główną rolą jest wysłanie sygnału rynkom, że władze są gotowe do stymulowania gospodarki. Głębsze cięcia mogą również stwarzać ryzyko deprecjacji juana i odpływu kapitału, czego Chiny będą chciały uniknąć.

Co pomoże?

Ekonomiści chcą działań, które zwiększyłyby udział konsumpcji gospodarstw domowych w PKB. Opcje obejmują finansowane przez rząd bony konsumenckie, znaczne obniżki podatków, zachęcanie do szybszego wzrostu płac, budowanie siatki bezpieczeństwa socjalnego z wyższymi emeryturami, zasiłkami dla bezrobotnych oraz lepszymi i szerzej dostępnymi usługami publicznymi. Na niedawnym spotkaniu przywódców partii komunistycznej nie zgłoszono żadnych takich kroków, ale ekonomiści oczekują na kluczową konferencję partii w grudniu, aby przeprowadzić głębsze reformy strukturalne.