Tokenizacja – co to jest, na czym polega oraz jakie są jej zalety?

Tokenizacja to pojęcie, które zyskuje coraz większą popularność w świecie finansów, technologii oraz biznesu, a w kontekście inwestycyjnym, także na rynku kryptowalut. W tym artykule omówimy, czym dokładnie jest tokenizacja, jak przebiega jej proces, co można tokenizować, jakie są jej zalety, jakie instytucje dostrzegają jej potencjał, oraz jakie wyzwania prawno-regulacyjne stoją przed jej wdrożeniem. Przyjrzymy się również przyszłości tokenizacji i jej potencjalnym kierunkom rozwoju.

Co to jest tokenizacja?

Tokenizacja to proces przekształcania fizycznych lub cyfrowych aktywów na odpowiedniki cyfrowe, zwane tokenami, które są rejestrowane i reprezentowane na blockchainie, czyli zdecentralizowanej bazie danych (jeżeli jeszcze nie wiesz czym jest blockchain, zachęcamy do zapoznania się z tym artykułem). Tokeny te mogą reprezentować różne rodzaje aktywów, takie jak nieruchomości, surowce, akcje, prawa autorskie, a nawet dzieła sztuki. Wartość tokenów jest ściśle powiązana z wartością rzeczywistych aktywów, które reprezentują.

W praktyce tokenizacja pozwala na podzielenie aktywów na mniejsze części, co umożliwia ich łatwiejsze zarządzanie, transfer i handel. Przykładowo, zamiast kupować całą nieruchomość, inwestor może nabyć jedynie jej ułamek w formie tokenu, który reprezentuje część wartości tej nieruchomości.

Jak przebiega proces tokenizacji?

Proces tokenizacji składa się z kilku kluczowych etapów:

1. Wybór aktywów do tokenizacji

Przed rozpoczęciem tokenizacji, należy zidentyfikować aktywa, które mają zostać tokenizowane. Mogą to być aktywa fizyczne, jak nieruchomości czy złoto, lub cyfrowe, jak prawa autorskie do utworów muzycznych, ale mogą to być także instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje czy instrumenty pochodne.

2. Ocena wartości aktywów

Aby określić wartość tokenów, konieczne jest przeprowadzenie dokładnej ich wyceny wyżej wspomnianych aktywów. W zależności od rodzaju aktywa, które ma być tokenizowane, może to być jego najbardziej aktualna cena rynkowa, ale może to być także wycena zrealizowana przez rzeczoznawców w przypadku nieruchomości czy dzieł sztuki lub przez firmy consultingowe w przypadku udziałów firm nienotowanych publicznie.

3. Tworzenie tokenów

Na tym etapie aktywa są przekształcane w tokeny. Proces ten zwykle odbywa się na blockchainie, który jest wybierany na podstawie posiadanych atrybutów, którymi mogą być na przykład skalowalność, bezpieczeństwo czy dostępność. Tokeny mogą być emitowane na publicznych blockchainach, takich jak Ethereum czy Solana, lub na prywatnych, które są kontrolowane przez określoną instytucję, na przykład bank. W kontekście tokenizacji na rynku kryptowalutowym, zazwyczaj chodzi jednak o tokenizację na blockchainach publicznych.

4. Przydzielenie praw związanych z własnością tokenów

Tokenizacja może wiązać się z przydzieleniem praw własności, praw do udziału w zyskach związanych z danym aktywem lub innych praw i obowiązków generowanych przez aktywa, na które opiewają tokeny.

5. Wprowadzenie na rynek

Po stworzeniu tokenów są one wprowadzane do obrotu na odpowiednich platformach transakcyjnych, takich jak giełdy kryptowalut lub dedykowane rynki tokenów. Ich uczestnicy mogą nabywać, sprzedawać i wymieniać owe tokeny co zwiększa ich płynność i dostępność. W ramach dygresji warto dodać, że istnieją również platformy, na których można zastawiać tokeny otrzymując w zamian pożyczkę.

Co można tokenizować?

Tokenizacja jest niezwykle wszechstronnym rozwiązaniem, które może być stosowane do szerokiej gamy aktywów, zarówno fizycznych, jak i cyfrowych. Oto kilka przykładów:

Nieruchomości

Tokenizacja umożliwia dzielenie nieruchomości na mniejsze części, co pozwala inwestorom na nabywanie ich udziałów bez konieczności kupowania całej nieruchomości. Przykładem mogą być tokenizowane udziały w budynkach mieszkalnych lub komercyjnych.

Surowce i energia

Złoto, srebro, ropa naftowa czy metale rzadkie, ale również energia elektryczna. Tokenizacja tych aktywów umożliwia handel nimi w formie tokenów, co może zwiększyć ich płynność i dostępność.

Akcje i obligacje

Tokenizując akcje i obligacje, można chociażby inwestować w “części” tych instrumentów (na przykład ¼ akcji Tesli lub ⅓ wartości obligacji Apple). Istnieje także możliwość stworzenia rynków, na których będzie odbywał się pozasesyjny handel takimi tokenami. Rynek kryptowalutowy działa bowiem 24h/24h 365 dni w roku.

Dzieła sztuki i luksusowe przedmioty

Tokenizacja umożliwia inwestowanie w dzieła sztuki, samochody kolekcjonerskie, zegarki, a nawet wina, poprzez cyfrowe udziały w tych aktywach. Są one bowiem niepodzielne i często kosztują na tyle dużo, że wielu inwestorów indywidualnych nie może pozwolić sobie na taką inwestycję. W tym przypadku tokenizacja służy zatem demokratyzacji inwestycji w te alternatywne aktywa.

Prawa autorskie i własność intelektualna

Artyści i twórcy mogą tokenizować swoje prawa autorskie do muzyki, filmów, książek czy programów komputerowych, co umożliwia ich łatwiejszą dystrybucję i monetyzację.

Aktywa finansowe

Przykłady to fundusze inwestycyjne, portfele kryptowalut, a nawet instrumenty pochodne, które mogą być tokenizowane i oferowane jako bardziej dostępne formy inwestycji.

Po co tokenizować? Jakie są plusy tokenizacji?

Tokenizacja przynosi wiele korzyści zarówno dla inwestorów, jak i właścicieli aktywów. Część z nich już wyżej wymieniliśmy, warto jednak jest je sobie w tym miejscu podsumować:

• Zwiększenie płynności – Dzięki tokenizacji, aktywa, które tradycyjnie były trudno zbywalne, jak np. nieruchomości, mogą stać się płynne. Tokeny mogą być łatwo kupowane i sprzedawane na cyfrowych platformach, co zwiększa ich dostępność i atrakcyjność dla inwestorów.
• Redukcja kosztów – Procesy tokenizacji, oparte na blockchainie, eliminują potrzebę korzystania z usług pośredników przy emisji papierów wartościowych lub innych instrumentów finansowych, co może przyczynić się do zmniejszenia kosztów transakcyjnych i zwiększenia efektywności operacyjnej niektórych firm lub przedsięwzięć.
• Bezpieczeństwo i transparentność – Tokenizacja oparta na blockchainie zapewnia transparentność każdej transakcji i przechowywania aktywów, co może minimalizować ryzyko oszustw.
• Dostęp do nowych rynków i inwestorów – Tokenizacja umożliwia dostęp do globalnych rynków kapitałowych i otwiera nowe możliwości inwestycyjne dla inwestorów detalicznych, którzy wcześniej mieli ograniczony dostęp do niektórych klas aktywów. Warto również pamiętać, że globalnie o wiele więcej ludzi ma dostęp do internetu niż do usług finansowych i rynków giełdowych. Dla takich osób, tokenizacja w przyszłości może okazać się jedyną furtką do świata finansów i inwestycji.

Tokenizacja w 2024 roku – przegląd krajobrazu rynku

Wiele instytucji, zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych, dostrzega potencjał tokenizacji w transformacji rynków finansowych. Są wśród nich między innymi banki (Santander, JP Morgan, Goldman Sachs czy BNP Paribas) czy fundusze inwestycyjne (BlackRock, Franklin Templeton). Widzą one korzyści płynące z tokenizacji, zwłaszcza w zakresie obniżenia kosztów i zwiększenia dostępności aktywów inwestycyjnych. Na dzień dzisiejszy jednak w zakresie tokenizacji działają one często w ramach swoich blockchainów prywatnych.

Estymacje wartości rynku tokenizacji do 2030 w zależności od tempa adopcji. Źródło: mckinsey.com

Wiele przedsiębiorstw zajmujących się tematem tokenizacji to startupy. Jednym z przykładów takich firm jest chociażby Centrifuge, który umożliwia tokenizację hipotek, faktur handlowych, mikrokredytów i pożyczek konsumenckich. Użytkownicy mogą inwestować w pule tokenizowanych aktywów, uzyskując zwroty z opłat płaconych przez pożyczkobiorców. Innym przykładem jest Ondo Finance, który oferuje tokenizowane fundusze ETF, takie jak OUSG, OSTB, OHYG, które reprezentują udziały w funduszach inwestycyjnych zarządzanych przez BlackRock i PIMCO. Umożliwia to inwestorom na rynku kryptowalut dostęp do tradycyjnych aktywów finansowych. W kontekście nieruchomości, można wymienić chociażby RealT. Jest to firma, która tokenizuje, a następnie oferuje udziały w nieruchomościach mieszkalnych w Stanach Zjednoczonych. Każda nieruchomość jest zarządzana przez oddzielną spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (LLC), a udziały w tych spółkach są tokenizowane, co umożliwia inwestorom na całym świecie zakup udziałów w amerykańskich nieruchomościach.

Warto w tym miejscu również zwrócić uwagę na fakt, że być może największym do tej pory projektem tokenizacyjnym są stablecoiny, które odniosły ogromny sukces. Stablecoiny to kryptowaluty, które są powiązane z wartością aktywów postrzeganych jako stabilne (w odniesieniu do wartości), takich jak waluty fiducjarne (np. dolar amerykański) czy metale szlachetne (np. złoto). Największym emitentem stablecoinów, zarówno zabezpieczonych walutą FIAT jak i metalami szlachetnymi, jest obecnie Tether, ale do dużych firm emitujących takie tokeny można także zaliczyć między innymi Circle, emitenta USDC, czy Paxos Trust Company, emitującego PAXG, stablecoina w pełni zabezpieczonego złotem.

Tokenizacja a problemy prawno-regulacyjne

Tokenizacja, mimo swoich licznych zalet i dużego potencjału, niesie za sobą wiele wyzwań prawno-regulacyjnych. Istnieje kilka głównych obszarów, które wymagają uwagi:

• Regulacje dotyczące papierów wartościowych: Wiele tokenów może być uznanych za papiery wartościowe, co wymaga zgodności z lokalnymi przepisami regulującymi ich emisję i handel. To z kolei może oznaczać konieczność uzyskania odpowiednich licencji i zgód od regulatorów finansowych.
• Ochrona danych i prywatność: Tokenizacja może wiązać się z przetwarzaniem danych osobowych, co oznacza konieczność przestrzegania przepisów dotyczących ochrony prywatności, takich jak na przykład RODO w Unii Europejskiej.
• Jurysdykcje międzynarodowe: Tokenizacja umożliwia globalny handel aktywami, co rodzi pytania o właściwą jurysdykcję prawną i obowiązujące przepisy.

Przyszłość tokenizacji

Przyszłość tokenizacji wydaje się być bardzo obiecująca. Oczekuje się, że rozwiązanie to będzie dalej rozwijane oraz będzie zyskiwało na popularności w różnych branżach i regionach świata. W miarę jak tokenizacja będzie stawała się coraz bardziej powszechna, może ona w coraz większym stopniu przenikać do tradycyjnych rynków finansowych, łącząc tradycyjne instrumenty z cyfrowymi rozwiązaniami.

Opracowanie prostych i przejrzystych regulacji powinno być celem prawodawców na całym świecie (lub przynajmniej w regionach będących w tym zakresie punktem odniesienia dla innych jurysdykcji, na przykład USA). Bezpośrednim bowiem rezultatem sprzyjających regulacji, powinien być wzrost adopcji tokenizacji wśród tradycyjnych instytucji finansowych, które zaczną wdrażać rozwiązania oparte na tej technologii.

Pośrednim rezultatem postępującej adopcji tokenizacji powinien być także wzrost liczby i/lub znaczenia platform DeFi (ang. decentralized finance), które będą współpracować z tradycyjnymi rynkami finansowymi, aby zwiększyć płynność i dostępność tokenizowanych aktywów.

Biorąc wszystko pod uwagę, tokenizacja ma potencjał, aby zrewolucjonizować sposób, w jaki myślimy o inwestycjach i obrocie aktywami, otwierając nowe możliwości zarówno dla inwestorów, jak i przedsiębiorstw na całym świecie.