IKZE – jeden ze sposobów na godną emeryturę

W jednym z poprzednich artykułów wspomnieliśmy o IKE, czyli Indywidualnych Kontach Emerytalnych. Nie jest to jedyny sposób na budowanie oszczędności emerytalnych za pomocą III filaru. Innym z pomysłów jest skorzystanie z Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego. IKZE to ciekawy sposób na skorzystanie z ulg podatkowych, które pomagają budować kapitał na emeryturę.

Dlaczego warto samodzielnie oszczędzać na emeryturę?

Nie ma co się oszukiwać. Większość polskich obywateli nie ma wystarczającego majątku netto aby zapewnić sobie bezstresowe życie na emeryturze. Kapitał zebrany w I i II filarze polskiego systemu emerytalnego nie będzie w stanie zapewnić zastępowalności wynagrodzenia otrzymywanego przed przejściem na emeryturę. Co więcej większość gospodarstw domowych nie ma innych znacznych płynnych aktywów, które mogłyby zostać przeznaczone na podtrzymanie poziomu życia na emeryturze.

SPRAWDŹ: Kryptoemerytura – oszczędzamy na emeryturę w kryptowalutach

Skromna emerytura nie zapewni wystarczających środków na utrzymanie stopy życiowej na niezmienionym poziomie. Dlatego właśnie warto zbudować swoją własność poduszkę bezpieczeństwa, zamiast liczyć na przyszłe działanie władz. W wielu krajach zyskuje na popularności ruch F.I.R.E (Financial Independence Retire Early), który sugeruje zwiększenie stopy oszczędności aby uzyskać finansową niezależność.

Finansowa niezależność powoduje, że osoba mniej się stresuje sprawami ekonomicznymi. Jest także mniej podatna na próby „przekupienia wyborców” za pomocą transferów pieniężnych. Aby oszczędzać, konieczne jest zwiększanie dochodów, aby można było szybciej budować kapitał. Oprócz tego, należy także ograniczyć swoją stopę życiową poniżej potencjału zarobkowego.

Aby zbudować majątek i uzyskać finansową niezależność koniczne jest:

• Stworzenie funduszu do ochrony przed niespodziewanymi wydatkami;
• Spłatę wszystkich długów konsumenckich ponieważ oszczędza się na odsetkach;
• Stworzenie funduszu, którego wielkość równa się półrocznym wydatkom;
• Oszczędzanie na emeryturę (III filar i inne sposoby);
• Nadpłacać kredyt hipoteczny;
• Dalsze pomnażanie majątku.

Fundusz „ochronny” jest podstawowym elementem budowy finansowej niezależności. Kwota funduszu nie musi być wielka. Z reguły wystarczy kilka tysięcy złotych. Środki z tego funduszu lokowane są na krótkoterminowych lokatach albo kontach oszczędnościowych. Pieniądze zgromadzone w tym funduszu mają pokrywać nieoczekiwane wydatki, takie jak naprawa samochodu lub naprawa sprzętu AGD. Po jego naruszeniu, osoba powinna niezwłocznie „odbudować fundusz”.

Spłata długów konsumenckich jest także jednym ze sposobów na budowę majątku. Co więcej zmniejszenie zadłużenia „gwarantuje” zysk w postaci braku konieczności spłacana odsetek. Im większe jest oprocentowanie posiadanych długów, tym korzyść ze spłacenia zadłużenia jest większa. Bardzo często oprocentowanie jest wyższe niż przeciętny zysk z lokowania środków na rynku kapitałowym (z wyjątkiem sytuacji gwałtownego krachu, który powoduje, że ceny akcji są bardzo atrakcyjne).

Fundusz równy 6-miesięcznym wydatkom jest polisą ubezpieczeniową, która zapewnia „poduszkę bezpieczeństwa” na wypadek utraty pracy. Mając świadomość, że ma się czas na znalezienie pracy, osoba może spokojnie negocjować swoje wynagrodzenie. Niestety wielu nawet dobrze zarabiających ma problemy ze zbudowaniem takiego funduszu. Wystawne życie powoduje, że wielu dobrze zarabiających nie posiada nawet funduszu równego miesięcznym wydatkom gospodarstwa domowego.

Oszczędzanie na emeryturę jest kolejnym krokiem, który musi zrobić osoba, która dba o finansową niezależność. Po zapewnieniu funduszy na wypadek niespodziewanych wydatków i 6 miesięcznej poduszki bezpieczeństwa, powinno się budować kapitał na przyszłość. Można odkładać pieniądze w funduszach inwestycyjnych, Ubezpieczeniowy Funduszach Kapitałowych, w nieruchomościach czy samemu kupując papiery wartościowe. Można także korzystać z legalnych sposobów optymalizujących koszty podatkowe. Takimi rozwiązaniami są IKE, IKZE, PPE czy PPK. Jest to długa droga, która trwa aż do momentu zbudowania majątku zapewniającego finansową niezależność.

Nadpłacanie kredytu hipotecznego to krok, który można wykonywać razem z oszczędzaniem na emeryturę. Nadpłata kredytu zmniejsza koszty odsetkowe oraz zwiększa majątek netto, ponieważ spada zadłużenie hipoteczne. Oczywiście należy zastanowić się czy nie lepiej jest przeznaczenie środków na inwestycję zapewniającą wyższą stopę zwrotu.

Dalsze pomnażanie środków ma zapewnić zwiększenie stopy życia bez konieczności „przejadania majątku”. Konieczna jest dywersyfikacja oraz pilnowanie osiągniętej stopy zwrotu przy akceptowalnym poziomie ryzyka. W późniejszym etapie pomnażanie majątku będzie dokonywać się „półautomatycznie” (np. posiadając ETF-y, portfel akcji czy nieruchomości). Dzięki temu „półautomatyzmowi” osoba będzie mogła się cieszyć wysoką stopą życiową i masą wolnego czasu, który będzie można spożytkować na swoje hobby.

Jak zminimalizować wpływ podatków

Podatki są jednym z powodów, które utrudniają zbudowanie majątku netto. Istnieje kilka sposobów na zmniejszenie podatków. Do najpopularniejszych legalnych środków jest odkładanie momentu spieniężenia inwestycji. Pozwala to na odroczenie momentu zapłaty podatku od zysków kapitałowych. Jednak warto zauważyć, że tym sposobem nie da się odroczyć płatności podatku od otrzymanych dywidend czy kuponów obligacyjnych. Dla większości ludzi założenie swojego funduszu inwestycji zamkniętych jest zbyt kosztowne. Podobnie to wygląda w przypadku korzystania ze zmiany rezydencji podatkowej. Istnieją jednak sposoby na odroczenie podatku także dla „zwykłych Kowalskich”. Takimi rozwiązaniami są IKE oraz IKZE.

Czym jest IKZE?

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego zostało uruchomione 1 stycznia 2012 roku. Zgodnie z ustawą, IKZE umożliwia gromadzenie środków na dodatkową emeryturę. Środki możliwe do zgromadzenia nie są duże. W ciągu roku można na nie wpłacić 1,2-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w Polsce. Od 2021 roku mikroprzedsiębiorcy mogą wpłacić 1,8 krotność średniego, miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce.

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego jest w znacznej mierze oparte na funkcjonujących od 2004 roku Indywidualnych Kontach Emerytalnych (IKE). Warto jednak zauważyć, że IKZE oferuje uczestnikom preferencję podatkową (odliczenie składki od podatku). Pozwala to zatem na zmniejszenie obciążeń podatkowych od osób fizycznych (tzw. PIT).

Prawo do wpłacenia środków na IKZE ma każda osoba, która posiada ukończone 16 lat. Jednak w przypadku osób w wieku przed ukończeniem 18 lat mogą wpłacić pieniądze tylko jeśli otrzymali wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę. Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego mogą posiadać także osoby, które już posiadają konto IKE, Pracowniczy Program Emerytalny czy Pracowniczy Plan Kapitałowy.

Środki które zostały zgromadzone w IKZE mogą zostać korzystnie wypłacone wyłącznie na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego 65 lat. Wypłacony kapitał z IKZE są opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym, który wynosi 10%. Można także wypłacić środki wcześniej, jednak wtedy konieczne jest odprowadzenie w kolejnym roku podatku od zgromadzonych środków w wysokości 12% lub 32%.

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego może być prowadzone przez:

• Bank
• Dom Maklerski
• Zakład Ubezpieczeniowy
• Powszechne Towarzystwo Emerytalne
• Towarzystwo Funduszy Inwestycyjne

IKZE jako rachunek oszczędnościowy

Taki rodzaj Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego mogą oferować tylko banki krajowe. Banki krajowe to wszystkie banki, które prowadzą działalność w Polsce i są regulowane przez Komisję Nadzoru Finansowego. Rachunek oszczędnościowy jest bardzo bezpiecznym produktem. Nie zapewnia wysokich stóp zwrotu. Korzyścią z IKZE jako rachunku oszczędnościowego jest uniknięcie podatku od zysków kapitałowych.

IKZE w instytucji prowadzącej działalność maklerską

Dzięki wybraniu oferty Domu Maklerskiego inwestor może lokować swoje środki na miejscach regulowanego obrotu papierami wartościowymi. Dzięki temu inwestor może kupować akcje, obligacje, ETF-y, instrumenty pochodne czy strukturyzowane. Inwestor może zbudować własny portfel inwestycyjny, który będzie dopasowany do profilu inwestycyjnego. Dzięki IKZE możliwe jest osiągnięcie wyższej, efektywnej stopy zwrotu z inwestycji, ponieważ odraczany jest podatek od zysków kapitałowych.

Podpisanie umowy z funduszem inwestycyjnym

Fundusz inwestycyjny oferuje profesjonalne usługi zarządzania aktywami. Dzięki zatrudnianiu profesjonalistów fundusze inwestycyjne starają się pobić rynkowe benchmarki. Warto jednak pamiętać, że za swoje usługi pobierają opłaty za zarządzanie a także czasami dodatkowe prowizje (od zysków, opłaty manipulacyjne). Zaletą jest natomiast szeroki wybór produktów. Zaletą korzystania z IKZE jest odroczenie podatku od zysków kapitałowych w momencie umarzania jednostek uczestnictwa. Dzięki temu inwestor może alokować swoje środki aktywnie bez ryzyka zapłaty „podatku Belki”. IKZE natomiast nie chroni przed opłatami za umarzenie jednostek uczestnictwa.

IKZE w Zakładzie Ubezpieczeń na Życie

Jest to rzadko spotykana sposób na założenie Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego. Najczęściej produktem jest umowa ubezpieczenia na życie połączona z UFK (Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy). Zgodnie z podpisaną umową klient ustala jaka część kwoty będzie lokowana w ubezpieczenie a jaki powierzana na inwestycje za pomocą UFK. Oczywiście przed samym podpisaniem umowy warto spojrzeć jakie są koszty wcześniejszej rezygnacji z umowy UFK.

Korzyści z IKZE

Jedną z najważniejszych korzyści IKZE jest możliwość odliczenia wpłaconej kwoty od PIT-u. W zależności w który próg podatkowy podlega podatnik oszczędność może w 2022 roku wynieść 12% lub nawet 32%. W 2022 roku limit wpłaty wyniósł 7 106 zł. Oznacza to, że w przypadku maksymalnej wpłaty korzyść podatkowa wyniesie 852 zł (12% próg) lub 2273 zł (32% próg). Rozwiązanie jest szczególnie atrakcyjne dla osób znajdujących się w drugim progu podatkowym.

Warto również zauważyć, że jeśli uczestnik programu wpłacał środki przez minimum 5 lat i ma już skończone 65 lat to w momencie wypłaty środków zapłaci 10% podatku. Jest to zatem korzystne w przypadku długoterminowego oszczędzania. Dzięki temu inwestor nie musi płacić każdego roku podatku od zysków kapitałowych.

Wady IKZE

IKZE ma także swoje wady. Jedną z nich jest mały kapitał, który można wpłacać na konto. Z tego powodu ten produkt jest tylko jednym ze źródeł przyszłej emerytury. Kapitał zgormadzony na IKZE nie będzie w stanie zapewnić bezpieczeństwa na emeryturze.

Kolejną wadą jest konieczność zapłaty 10% podatku od kapitału zgromadzonego w ramach IKZE w momencie wypłaty środków z rachunku. Może to zniechęcać część ludzi do oszczędzania w ramach tego projektu.

Podobieństwa i różnice między IKZE a IKE

IKE oraz IKZE są produktami emerytalnymi związanymi z tak zwanym trzecim filarem. Wspomniane konta emerytalne są podobne także pod względem wieku uprawniającego do dokonywania wpłat (od 16 lat). Kolejnym podobieństwem jest możliwość dziedziczenia środków, które jest możliwe zarówno w IKE jak i IKZE.

Jest natomiast znacznie więcej różnic. Poniższa tabela dokładnie wyjaśnia jakie są różnice między IKE oraz IKZE.

Czy środki z IKZE mogą zostać znacjonalizowane?

Jest to pytanie, które wielu podaje jako argument przed tym aby nie korzystać ze wspomnianego rozwiązania. Powodem takiej niewiary jest zachowanie się polskich polityków w związku z „reformami systemu emerytalnego”, które skutkowały znacznym zmniejszeniem skali działania Otwartych Funduszy Emerytalnych. „Reforma” II filaru spowodowała, że spadło zaufanie co do tego, czy rozwiązania z „trzeciego filaru” dotrwają w niezmienionym kształcie do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego.

Warto jednak nadmienić, że reformy systemu emerytalnego dotyczyły środków zasilanych ze składek emerytalnych. Natomiast takie rozwiązania jak IKE czy IKZE są finansowane ze środków prywatnych. Szansa na nacjonalizację takich środków jest taka sama jak nieruchomości kupionych z oszczędności czy gotówki zgromadzonej na koncie bankowym czy rachunku maklerskim. Są to zatem prywatne majątki osób, które nie mogą zostać znacjonalizowane bez zmiany Ustawy Zasadniczej (tj. Konstytucji).

Prawdopodobieństwo scenariusza nacjonalizacji środków z IKE lub IKZE jest na razie bliskie zeru. Oczywiście należy sprawdzać sondaże wyborcze i sprawdzać jakie są poglądy gospodarcze głównych partii politycznych. Z racji na niewielkie ryzyko nacjonalizacji środków warto rozważyć czy nie skorzystać z ulg jakie przysługują osobom korzystających z Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego.

Kto powinien korzystać z IKZE

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) może być ciekawym pomysłem dla wielu osób. Można wymienić:

• Już oszczędzających na emeryturę;
• Znajdujących się w drugim progu podatkowym;
• Osoba nieregularnie wpłacała pieniądze do IKZE i zbliża się do wieku 65 lat.

Jeśli ktoś już gromadzi środki na emeryturę, to powinien część środków przesunąć na konta typu IKE i IKZE. Dzięki temu będzie miał możliwość na dokonanie optymalizacji podatkowej co podwyższy stopę zwrotu z inwestycji.

Osoby znajdujące się w drugim progu podatkowym powinni skorzystać z IKZE, aby móc skorzystać z odliczenia 32% kwoty wpłaconej na konto emerytalne. Biorąc pod uwagę, że w momencie wypłaty środków (po osiągnięciu 65 lat) podatek wyniesie 10%. Sporo do zyskania mają także mikro przedsiębiorcy, którzy płacą 19% podatku (o 7 punktów procentowych więcej niż większość „etatowców”). Co więcej mikro przedsiębiorcy mogą wpłacić znacznie wyższą kwotę do IKZE. W 2022 roku zamiast 7106 zł a 10 659 zł.

Jeśli osoba zbliża się do 65 lat i nie oszczędzała systematycznie w IKZE może nie skorzystać ze zryczałtowanego podatku wynoszącego 10%. Aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania należy ukończyć 65 lat i wpłacać na IKZE przez 5 lat.