Początkujący
Teraz czytasz
Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) – sposób na budowę oszczędności emerytalnych
0

Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) – sposób na budowę oszczędności emerytalnych

utworzył Forex Club13 grudnia 2022

Reforma systemu emerytalnego w Polsce jaka miała miejsce pod koniec XX wieku spowodował, że zabezpieczenie emerytalne miało opierać się na trzech filarach: dwóch obligatoryjnych i jednym dobrowolnym. Obligatoryjne filary (I i II) to środki zapisane na koncie ZUS (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) oraz środki inwestowane za pomocą OFE (Otwarte Fundusze Emerytalne). Te dwa filary były zasilane z pensji pracownika. Były więc to więc środki płacone ze strony pracodawcy i pracownika. Właśnie pierwszy i drugi filar i reformy z nimi związane skupiły uwagę społeczeństwa oraz mediów. Trzeci filar został pozostawiony sam sobie. Co gorsze, większość ludzi nie zdaje sobie sprawy jak korzystne podatkowo są programy stworzone w ramach dobrowolnych ubezpieczeń. W dzisiejszym artykule przybliżymy czym jest Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) oraz jakie są jego wady i zalety. Zapraszamy do lektury!

Dlaczego warto oszczędzać?

Oszczędzanie pieniędzy jest koniecznością dla ludzi, którzy nie posiadają dużego majątku netto. Dla większości ludzi podstawowym źródłem generowania środków pieniężnych jest praca zarobkowa. Ten strumień pieniędzy jest najczęściej pożytkowany na konsumpcję. Ludzie zamiast generować nadwyżki środków i budować swój kapitał to pożytkują dodatkowe środki na wyjścia do drogich restauracji, wycieczki zagraniczne czy nabycie przedmiotów użytkowych z kategorii premium. Sama konsumpcja nie jest zła, ale nie może być ponad zdolności finansowe gospodarstwa domowego. Szczególną rolę w propagowaniu takiego konsumpcyjnego życia pełnią media społecznościowe, które podsycają chęć zakupu produktów na które większości konsumentów nie stać. Powoduje to, że wiele osób, które są w stanie zadbać o swoją przyszłość skupiają się na wystawnym życiu. Życie w pozornym luksusie to droga donikąd.

W budowie majątku najważniejsze są:

  • Posiadanie minimalny fundusz zapewniający ochronę przed nagłymi wydatkami;
  • Spłata wysoko-oprocentowanych długów konsumenckich;
  • Zbudowanie funduszu bezpieczeństwa: kwota równa 6-miesięcznym wydatkom;
  • Otworzyć konto emerytalne;
  • Nadpłać kredyt hipoteczny;
  • Dalsze pomnażanie majątku i podniesienie standardu życia.

Oszczędności zapewniają, po pierwsze, bezpieczeństwo i ochronę przed niespodziewanymi wydatkami oraz bufor bezpieczeństwa przed utratą pracy. Największy składnik oszczędności powinien dotyczyć środków zgromadzonych na emeryturę. To właśnie wtedy potrzebne będą dodatkowe środki na utrzymanie dotychczasowego poziomu życia. Co więcej, duży majątek netto pozwoli konsumować bardziej luksusowe produkty, bez konieczności zaciągania długu albo zbytniego uszczuplania oszczędności. Warto oszczędzać z głową i korzystać ze wszystkich dostępnych produktów, które pozwalają obniżyć efektywną stopę podatkową.

Podatki – jeden z wrogów oszczędzającego

Na świecie są tylko dwie pewne rzeczy: śmierć i podatki. Podatki są często pomijanym zagadnieniem związanym z inwestowaniem. Mają znaczny wpływ na stopę zwrotu z inwestycji. Problemem jaki często nie jest zauważany jest kwestia podatkowa w świetle procentu składanego. Odwlekanie podatku na koniec okresu inwestycji pozwala na podniesienie efektywnej stopy zwrotu z inwestycji.

Posłużmy się następującym przykładem. Inwestor A inwestuje 50 000$ w ETF, który reinwestuje swoje środki (nie wypłaca dywidendy). Wspomniany ETF generuje 9% stopę zwrotu. Inwestor utrzymuje pozycję przez kolejne 30 lat. Z kolei inwestor B zainwestował 50 000$ na rynku akcji. Generuje 9% średniorocznej stopy zwrotu oraz każdego roku płaci z tego tytułu 19% podatku. Inwestorzy generują średniorocznie taką samą stopę zwrotu. Jedyną różnicą jest to kiedy zostanie zapłacony podatek od zysków kapitałowych.

Inwestor A

Inwestor B

Kwota początkowa

50 000$

50 000$

Kwota po 30 latach

546 841$

412 807$

Jak widać, różnica w zapłacie podatku na koniec inwestycji albo zapłatą podatku na koniec każdego roku jest bardzo duża. Dlatego warto dokładnie przeanalizować czy jest możliwość optymalizacji podatkowej i odroczenie podatku w czasie.

Podatek a inflacja

Co więcej, płacenie za podatek co rok powoduje, że spada realna stopa zwrotu z inwestycji, którą wylicza się poprzez korektę rentowności o stopę inflacji. Ponieważ podatek wyliczany od zysku nominalnego, a nie realnego.

Przykładowo:

Inwestor zainwestował 100 000 zł w obligację o oprocentowaniu 4%. Inflacja wynosi 2,5% a podatek od zysków kapitałowych 19%. Jaki będzie realny zysk ze wspomnianej transakcji? Nominalny zysk brutto wyniósł 4000 zł. Podatek od zysku wyniósł 760 zł (19%*4000). Inflacja skonsumowała 2500 zł (2,5% * 100 000 zł). Oznacza to, że realny zysk wyniósł 740 zł czyli zaledwie 0,74%. Jeśli inwestor odroczyłby podatek to realna stopa zwrotu wyniósłby 1,5%.

IKE – odraczaj podatek i buduj oszczędności

W dalszej części tekstu skupimy się na IKE, które może być jednym ze źródeł zabezpieczenia emerytalnego.

Indywidualne Konto Emerytalne jest ciekawym produktem, który pozwala na odroczenie w czasie płatności podatku od zysków kapitałowych. W niektórych wypadkach możliwe jest kompletne ominięcie podatku. IKE jest szansą na legalną optymalizację podatkową.

Koncepcja Indywidualnego Konta Emerytalnego została opracowana pod koniec lat dziewięćdziesiątych, ale IKE weszło w życie dopiero od 1 września 2004 roku. Do 2008 roku maksymalna roczna włata na konto wynosiła 1,5-krotność średniego miesięcznego wynagrodzenia. W 2005 roku osoba mogła wpłacić na Indywidualne Konto Emerytalne 3,6 tys. złotych. Od 2009 roku limit wpłat został podniesiony do 3-krotności średniego miesięcznego wynagrodzenia.

Zgodnie z ustawą prawo dokonywania wpłat na IKE przysługuje osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat. Warto jednak pamiętać, że osoby małoletnie (16-18 lat) mają bardzo ograniczone prawo do dokonywania wpłat na Indywidualne Konto Emerytalne. Takie osoby mogą dokonać wpłat tylko jeśli uzyskują dochody na podstawie umowy o pracę. Dodatkowym źródłem wpłat na konto dla osoby małoletniej są środki dziedziczone po zmarłym posiadaczu konta IKE. Wtedy możliwe jest przetransferowanie środków na konto osoby małoletniej.

Indywidualne Konto Emerytalne może należeć tylko do jednej osoby. Z tego względu nie ma możliwości aby powstały konta wspólne albo małżeńskie. Zatem jeśli rodzina chce zwiększyć poziom optymalizacji podatkowej musi założyć indywidualne konta dla każdego członka rodziny, który może to zrobić.

Przed podpisaniem umowy z instytucją finansową dotyczącą Indywidualnego Konta Emerytalnego osoba zakładające konto musi oświadczyć że nie posiada innego IKE. Jeśli osoba już posiada IKE to musi wybrać na którym mają być zgromadzone środki. Osoba nie może gromadzić środków na więcej niż jednym IKE. Są to ograniczenia jakie wynikają z ustawy.

Drugie oświadczenie dotyczy tego, że osoba nie dokonała transferu środków z innego posiadanego IKE do pracowniczego programu emerytalnego (PPE). Co więcej, osoby, które mają powyżej 55 lat muszą oświadczyć, że niedokonywaniu w przeszłości wypłat z Indywidualnego Konta Emerytalnego.

Zgodnie z ustawą Indywidualne Konta Emerytalne mogą być prowadzone przez:

  • Fundusze inwestycyjne (otwarte fundusze inwestycyjne, specjalistyczne fundusze inwestycyjne);
  • Podmioty prowadzące działalność maklerską (domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską);
  • Zakłady ubezpieczeń na życie;
  • Banki;
  • Dobrowolne fundusze emerytalne (od 1 stycznia 2012 roku).

Podpisanie umowy z funduszem inwestycyjnym

Jakie korzyści ma IKE w przypadku otworzenia go w funduszu inwestycyjnym? Najważniejszym z nich jest zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych w sytuacji kiedy osoba umarza swoje jednostki uczestnictwa. Pozwala to właścicielowi IKE dowolnie alokować swój kapitał w różne fundusze. Bez konta IKE każde umorzenie środków albo ich konwersja skutkowałaby koniecznością zapłaty podatku od zysków kapitałowych. Ten rodzaj kont IKE pozwala zarabiać na wzroście wartości jednostek uczestnictwa i generować wyższą efektywną stopę zwrotu z inwestycji.

IKE w instytucji prowadzącej działalność maklerską

Wybierając tą ofertę, klient ma możliwość inwestowania w papiery wartościowe notowane na zorganizowanych i regulowanych miejscach obrotu. Tak jak w przypadku innych kont, odroczona jest płatność podatku od zysków kapitałowych. Konto maklerskie umożliwia indywidualny zakup akcji czy obligacji do portfela inwestycyjnego. Dzięki odroczeniu podatku inwestor otrzymuje wyższą efektywną, średnioroczną stopę zwrotu z inwestycji.

IKE w Zakładzie Ubezpieczeń na Życie

Taka umowa jest podpisana w ramach ubezpieczenia na życie w połączeniu z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. W podpisanej umowie klient ustala z zakładem ubezpieczeń jaka część kwoty będzie pokrywała ubezpieczenie, a jaka będzie lokowana w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym w ramach rachunku IKE. Przed podpisaniem umowy warto sprawdzić jakie są koszty w przypadku przedwczesnego zakończenia UFK (Ubezpieczeniowy Fundusz Kapitałowy).

IKE jako rachunek oszczędnościowy

Taki rodzaj Indywidualnego Konta Emerytalnego mogą oferować tylko banki krajowe (prowadzące działalność w Polsce i regulowane przez KNF). Jest to oferta skierowana do klientów, którzy oczekują najbezpieczniejszej oferty pomnażania oszczędności. Oprocentowanie takich rachunków nie jest wysoki ale zaletą jest to, że nie jest potrącany podatek od zysków kapitałowych.

Transfer pomiędzy instytucjami prowadzącymi IKE oraz PPE

Oczywiście, podpisanie umowy IKE nie wiąże klienta na całe życie. W każdej chwili właściciel IKE może je przenieść do innej instytucji finansowej. Co więcej można również przenosić środki pomiędzy IKE oraz Pracowniczym Programem Emerytalnym. Takie przeniesienie środków jest zwolnione z podatku od zysków kapitałowych. Warto jednak pamiętać, że instytucje finansowe mogą zażądać opłaty za transfer środków między kontami IKE, jeśli następuje ona przed upływem 12 miesięcy od podpisania umowy. Opłata nie jest obowiązkowa, zależy od polityki instytucji finansowej. Klient przed podpisaniem umowy powinien mieć dostęp do pełnego cennika prowadzenia IKE.

Ustawa zezwala tylko na przetransferowanie całości zgromadzonych aktywów. Oczywiście dopuszczalne są wyjątki. Wśród nich jest transfer środków pomiędzy różnymi funduszami inwestycyjnymi należących do tej samej „rodziny” funduszy (do oferty jednego TFI). Kolejnym wyjątkiem jest to, że transferowane środki znajdują się w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym.

Kiedy osoba podjęła decyzję o przeniesieniu zgromadzonego kapitału do innego podmiotu, to przed dokonaniem transferu musi zawrzeć umowę o prowadzenie nowego Indywidualnego Konta Emerytalnego. Według ustawy transfer środków ma odbyć się w ciągu 14 dni od dnia złożenia dyspozycji transferu aktywów między kontami IKE. Podobny czas dotyczy transferu między IKE a PPE.

Wypłata środków z IKE

Według założeń IKE powstało w celu zbierania dodatkowych środków, które mają pomóc seniorom podczas przebywania na emeryturze. Z tego powodu ulgi podatkowe są tak skonstruowane, aby zniechęcać do szybkiej wypłaty środków. Ulgi podatkowe są największe dla osób, które ukończyły już 60 lat. Jeśli ktoś nabył prawa do emerytury wcześniej, to ulga podatkowa pojawi się dopiero po ukończeniu przez właściciela IKE 55 lat.

Oprócz tego aby mieć prawo do zwolnienia od podatku od zysków kapitałowych należy spełnić następujące warunki:

  • Wpłaty na IKE dokonano w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych (nie ma obowiązku wpłacania w każdym kolejnym roku);
  • Ponad połowa wartości wpłat na IKE musiała zostać dokonana na co najmniej 5 lat przed dniem złożenia przez osobę wniosku od wypłaty.

Od wspomnianych warunków są dodatkowe wyjątki. Osoby rodzone do 31 grudnia 1948 roku mają krótszy okres gromadzenia oszczędności, który uprawnia do zwolnienia podatkowego. Osoby urodzone do 31 grudnia 1945 roku okres 5-letni został skrócony do 3 lat. Dla osób z lat 1946-1948 okres minimalny okres oszczędzania został ustalony na 4 lata.

Przed dokonaniem wpłaty należy podać instytucji finansowej (która prowadzi IKE) właściwy urząd skarbowy. Jeśli oszczędzający nie ukończył 60 lat musi przedstawić decyzję właściwego organu o przyznaniu emerytury.

Należy pamiętać, że jeśli zostanie dokonana wypłata jednorazowa nie można ponownie założyć IKE, ponieważ zwolnienie podatkowe z tytułu gromadzenia oszczędności jest jednorazowe. Dlatego decyzję o likwidacji IKE należy dokładnie przemyśleć. Jeżeli wypłata ma formę ratalną, to po dokonaniu pierwszej raty, oszczędzający nie może wpłacać na Indywidualne Konto Emerytalne.

Wcześniejsze wycofanie środków z IKE

Oszczędzający może wcześniej wycofać zgromadzone środki z Indywidualnego Konta Emerytalnego w dowolnym momencie. Wiąże się to z koniecznością zapłacenia podatku od dochodów kapitałowych, który obecnie wynosi 19%. Prawo do wypłaty części środków przysługuje od 1 stycznia 2009 roku. Przed tą datą było to niemożliwe.

Czy środki z IKE mogą zostać znacjonalizowane?

Na przestrzeni lat wiele pojawiło się wiele mitów dotyczących IKE. Jednym z najbardziej szkodliwych były obawy o nacjonalizację środków zgromadzonych na kontach emerytalnych w związku z reformami systemu emerytalnego przeprowadzonymi przez koalicję PO-PSL oraz PiS.

Wielu ludzi jest sceptycznie nastawionych do produktów z III filaru ponieważ, w pamięci mają zachowanie rządów, które „majstrowały” przy OFE. Na samym początku część obligacyjna OFE trafiła na „indywidualne konta ZUS” by następnie kolejny rząd oferował ludziom prawo do przeniesienia środków albo na IKE albo na konto ZUS. Warto jednak zaznaczyć, że środki zgromadzone w OFE pochodziły ze składek emerytalnych, które były płacone solidarnie przez pracowników i pracodawców. Zatem przenoszenie środków z OFE do ZUS, teoretycznie było transferem środków publicznych. W przypadku IKE mowa jest o prywatnych oszczędnościach Polaków. Z tego powodu wzrost aktywów w IKE nie powoduje wzrostu deficytu finansów publicznych.

Obecnie nie ma dużego zagrożenia nacjonalizacją środków zgromadzonych w IKE. Przynajmniej w najbliższej przyszłości. Takie zagrożenie pojawiłoby się w sytuacji kiedy do władzy doszłaby partia, która chciałaby znacjonalizować majątki prywatne. W takiej przypadku nie będzie miało znaczenia czy aktywa są przechowywane w banku, na rachunku maklerskim czy IKE. Prawdopodobieństwo takiego scenariusza jest na razie bliskie zeru. Należy monitorować poglądy gospodarcze głównych partii działających w Polsce. Na razie żadna z większych partii nie ma komunistycznego poglądu na gospodarkę. Dlatego nie warto odwlekać decyzji o przystąpieniu do IKE, aby móc skorzystać z korzyści podatkowych.

Co o tym sądzisz?
Lubię
50%
Interesujące
50%
Heh...
0%
Szok!
0%
Nie lubię
0%
Szkoda
0%
O Autorze
Forex Club
Forex Club jest jednym z największych i najstarszych polskich portali o tematyce inwestycyjnej - forex i narzędzi wykorzystywanych w tradingu. To autorski projekt zapoczątkowany w 2008 roku i rozpoznawalna marka ukierunkowana na rynek walutowy.