BaFin – strażnik niemieckiego rynku finansowego

BaFin to skrót od Bundesanstalt für Finanzdienstleistungsaufsicht, czyli Federalny Urząd Nadzoru Finansowego. Wspomniana agencja pełni rolę „strażnika” niemieckiego sektora finansowego. Warto dodać, że instytucja podlega pod Federalne Ministerstwo Finansów.  Jest to niezależna instytucja federalna, której siedziby mieszczą się w Bonn oraz Frankfurcie nad Menem, gdzie pracuje ponad 2 700 pracowników. Zadaniem BaFin jest nadzór nad ponad:

• 1600 bankami, 
• 700 instytucjami oferującymi usługi finansowe, 
• kilkudziesięcioma firmami płatnościowymi, 
• 500 ubezpieczycielami,
• 30 funduszami emerytalnymi,
• 6300 funduszami inwestycyjnymi,
• 400 firmami zarządzającymi aktywami. 

Historia instytucji sięga prawie 20 lat. BaFin został założony 1 maja 2002 roku w wyniku przyjęcia ustawy FinDAG (Gesetz über die integrierte Finanzaufsicht) z 22 kwietnia 2002 roku. Instytucja powstała w wyniku integracji trzech urzędów: 

• Federalny Urząd Nadzoru Bankowego, 
• Federalny Urząd Nadzoru nad Obrotem Papierami Wartościowymi,
• Federalny Urząd Nadzoru nad Rynkiem Ubezpieczeniowym.

Czym zajmuje się BaFin

BaFin zajmuje się nadzorem nad bankami, instytucjami kredytowymi, ubezpieczycielami, firmami brokerskimi czy giełdami papierów wartościowych. Celem instytucji jest zapewnienie stabilności i przejrzystości niemieckiego rynku kapitałowego. 

Od 2003 roku w związku ze zmianami w Ustawie Bankowej (KWG), BaFin zajmuje się monitorowaniem kondycji finansowej instytucji finansowych. Zajmuje się także zbieraniem szczegółowych informacji o instytucjach finansowych. Swoje obowiązki dzieli razem z niemieckim bankiem centralnym (Bundesbank).

Instytucja finansowa musi dostarczyć BaFin informacje dotyczące:

• Raportów finansowych i audytów,
• Miesięcznych raportach o pożyczkach i kredytach,
• Informacji na temat spełniania wymogów dotyczących płynności i wypłacalności.

Wszystkie informacje są oceniane w bliskiej kooperacji z niemieckim  bankiem centralnym. Dodatkowo BaFin może zarządzić specjalne testy (np. dotyczące spełniania wymogów kapitałowych), które są przeprowadzanie po konsultacji z Bundesbankiem. 

Zgodnie z niemieckim prawem, BaFin ma prawo nakładać kary na nadzorowane przedsiębiorstwa. Arsenał kar jest bardzo szeroki i zaczyna się od pisemnego ostrzeżenia, po kary finansowe, aż po zabranie licencji (np. licencji bankowej).

BaFin zajmuje się także zbieraniem danych o transakcjach na papierach wartościowych, które mają za zadanie wykrywanie anomalii rynkowych, które mogą być wynikiem wykorzystywania informacji poufnej (insider trading).

Sprawdź: Lista ostrzeżeń publicznych instytucji nadzorujących

Struktura organizacji

BaFin jest zarządzany przez Radę, która składa się z prezydenta oraz czterech dyrektorów. Prezydentem BaFin jest Mark Branson, który urodził się w Zjednoczonym Królestwie i tam pobierał edukację. Między 1994, a 2009 rokiem miał różne stanowiska w takich bakach jak UBS, czy Credit Suisse. Między 2010, a 2021 rokiem pracował w szwajcarskiej instytucji regulującej tamtejszy rynek finansowy – FINMA. Od sierpnia Mark Branson objął stanowisko Prezydenta w BaFin.

Czterech dyrektorów, którzy odpowiadają za różne obszary działalności. Są to:

• Raimund Röseler, odpowiada za kontrolę sektora bankowego. 
• Dr Thorsten Pötzsch, zajmuje się nadzorem nad papierami wartościowymi. 
• Dr Frank Grund, który odpowiada za ubezpieczycieli oraz fundusze emerytalne. 
• Béatrice Freiwald, który zajmuje się kontrolą nad działalnością administracyjną oraz prawną. 

Oczywiście sama organizacja ma również departamenty, które specjalizują się w poszczególnych obszarach regulacyjnych np. „przeciwdziałaniu praniu pieniędzy” czy zapobieganiu “wykorzystaniu informacji poufnej”. 

BaFin a handel akcjami

BaFin może również wprowadzić ograniczenia w handlu instrumentami finansowymi. Tak było w 2008 roku, kiedy instytucja zakazała krótkiej sprzedaży na 11 niemieckich spółkach finansowych. Dotyczyło to takich firm jak Aareal Bank, Allianz, AMB Generali, Commerzbank AG, Deutsche Bank, Deutsche Börse, Deutsche Postbank, Hannover Re, Hypo Real Estate, MLP AG i Munich Re. Zakaz trwał do 31 stycznia 2010 roku.

Nie była to jednak ostatnia ingerencja na rynku finansowym. 19 maja 2010 roku w odpowiedzi na kryzys zadłużeniowy w Unii Europejskiej instytucja zakazała „nagiej krótkiej sprzedaży” na CDS-ach (Credit Default Swaps) na rządowym obligacjach do 31 marca 2011 roku. Zakaz nagiej krótkiej sprzedaży został także wprowadzony również na wybrane niemieckie banki i ubezpieczyli. Ostatni zakaz krótkiej sprzedaży dotyczył akcji spółki Wirecard, który miał miejsce w 2019 roku. Powodem było wybuchnięcie skandalu księgowego, w który był zamieszany Wirecard.

Sprawa Wirecard

W 2020 roku „perła w koronie” niemieckiego rynku fintechowego spowodowała upadek z powodu skandalu księgowego. Skandal wybuchł po tym jak niezależna firma audytowa wykryła dziurę w wysokości 2 mld€. W efekcie, w ogniu krytyki znalazł się Federalny Urząd Nadzoru Finansowego (BaFin). Urząd został skrytykowany przez media i polityków niemieckiej opozycji za opieszałość oraz ignorowanie „ostrzeżeń” jakie  pojawiały się w niektórej prasie oraz raportach short sellerów. Swoje zastrzeżenia wobec Wirecard wysyłały również niemieckie banki (np. Commerzbank). W 2020 roku część klientów Wirecard ogłosiła, że złoży pozew przeciwko BaFin z powodu niewłaściwego nadzoru nad Wirecard. Na skutek skandalu, 29 stycznia 2021 roku nastąpiła dymisja przewodniczącego BaFin – Felix Hufeld oraz dyrektorki odpowiedzialnej za nadzór nad papierami wartościowymi – Elisabeth Roegele.