Tom Williams – legendarny trader i twórca metody VSA

Czasem pojawienie się nowych metod inwestycyjnych nie jest wynikiem wymyślenia całkiem nowej strategii, ale często wykorzystaniu prac poprzedniego pokolenia inwestorów i spekulantów. Świetnym przykładem jest Tom Williams, który był twórcą metody VSA. Metodologia ta bada zależność między popytem i podażą w nieco inny sposób, niż klasyczna analiza techniczna. Z tego artykułu dowiesz się o samym twórcy VSA oraz znajdziesz ciekawe informacje na temat samej strategii VSA.

Kim był Tom Williams?

Tom Williams urodził się w 1929 roku, a więc jego wczesne dzieciństwo przypadło na okres Wielkiego Kryzysu oraz II Wojny Światowej. Ten trudny czas z pewnością zaważył na dalszych losach naszego bohatera. Nie znaleźliśmy zbyt wiarygodnych informacji na temat wczesnych lat życia Toma. Nieco więcej informacji o nim pojawia się na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku, kiedy Williams ma już około 30 lat. W latach 60-tych rozpoczął pracę w grupie traderów, którzy pracowali razem w Beverly Hills. Dzięki pracy ze specjalistami Tom poznał tajniki i strategie inwestycyjne stosowane przez profesjonalnych spekulantów. Dzięki swojej pracowitości oraz „nosa” do inwestowania zdobył zaufanie traderów.

Richard Wyckoff. Źródło: wikipedia.org

Początkowo Tom zajmował się rysowaniem wykresów cenowych (tak, tak, były to jeszcze czasy kiedy dostęp do wykresu mógł dać przewagę rynkową). Podczas ich kreślenia (również przy użyciu wykresów słupkowych), Tom zauważył związek między wolumenem, ruchem ceny podczas sesji i zamknięciem ceny. Już wtedy zdał sobie sprawę, że warto śledzić wspomniane czynniki, ponieważ rynek porusza się w charakterystyczny sposób, jeśli pojawia się specyficzna sytuacja rynkowa (np. wzrost wolumenu, szybki wzrost cen i zamknięcie przy maksimach cenowych). W kolejnych latach inwestycyjnej kariery Williams zaczął rozwijać metodologię badania cen i wolumenu, którą obecnie znamy jako VSA. W swojej strategii bazował na wcześniejszych pracach Richarda Wyckoffa, które znacznie rozwinął. Niektórzy żartobliwie nazywają VSA jako „Wyckoff na sterydach”, ponieważ uważają, że jest to znacznie bardziej skuteczna strategia oraz bardziej zaawansowana.

Master The Markets

Nie wiemy za wiele o jego sukcesach na polu inwestycyjnym, jednak w wieku 40 lat Tom przeszedł na inwestycyjną emeryturę, ponieważ zarobił wystarczająco pieniędzy, aby nie musieć się martwić o swoje życie. To jednak nie oznacza, że Williams przestał interesować się tradingiem. Odkrył w sobie nieco z kaznodziei oraz naukowca. Zdecydował więc, że zacznie zgłębiać relacje między ceną i wolumenem oraz planował rozpropagować metodologię VSA wśród inwestorów. W efekcie Tom napisał dwie książki, które cieszyły się popularnością wśród części inwestorów. Były to „The Undeclared Secrets that Drive the Stock Market” oraz „Master the Markets”. Oprócz tego, założył firmę Genie Software Ltd. (później TradeGuider Systems), które zajmowały się dostarczaniem narzędzi opierających się o VSA. W latach 2012 – 2015 prowadził cotygodniowe webinary inwestycyjne o nazwie „Closing Bell”, gdzie dzielił się swoją wiedzą oraz poglądem na obecną sytuację rynkową.

Na czym polega strategia VSA

Volume Spread Analysis (VSA) jest to metodologia analizy rynku, która został opracowana przez Toma Williamsa. Bazą pod rozwój wspomnianego systemu były prace Richarda Wyckoffa, który na początku XX wieku wprowadził swój sposób  analizowania rynku. Sama strategia Wyckoffa  opierała się na trzech prawach inwestycyjnych:

1. Prawo popytu i podaży,
2. Prawo przyczyny i skutku,
3. Prawo wysiłku i rezultatu.

Prawo popytu i podaży oznacza, że zmiana między tymi parametrami może spowodować wzrost lub spadek ceny. Od wielkości chwilowej nierównowagi zależy też wielkość ruchu cenowego (jego spread, czyli różnica miedzy minimum i maksimum ceny w danym okresie).

Jednym z kluczowych aspektów metodologii VSA jest koncepcja „wysiłek versus rezultat”. Odnosi się to do relacji między wolumenem (wysiłkiem inwestorów) a ruchem ceny (rezultatem handlu). Przykładowo może pojawić się np. schemta: duży wysiłek – mały rezultat. W takiej sytuacji mamy do czynienia z dużą aktywnością inwestorów (duży wolumen), co nie przełożyło się na istotną zmianę ceny (mały rezultat). Może to oznaczać, że albo pojawiła się duża podaż, która „zgasiła wzrost”, albo pojawił się duży popyt, który nie pozwolił na dalsze spadki.

Oprócz tego, Wyckoff uważał, że są cztery fazy działania rynku: akumulacja, wzrost cen, dystrybucja oraz spadek cen. W fazie akumulacji duzi gracze gromadzą aktywa, co jest widoczne w wolumenie i zmianie cen. Podczas tej sytuacji rynkowej zgodnie z teorią Wyckoffa dużym graczom nie zależy na wzroście ceny. W fazie markup (wzrostu cen) dużym graczom zależy na zachęceniu mniej profesjonalnych graczy do zakupu. Ową „zachętą” jest wzrost ceny, który przyciąga niedoświadczonych graczy, albo inwestorów bazujących na momentum. W fazie dystrybucji „smart money” skraca swoje pozycje, co doprowadza do konsolidacji. Ostatecznie konsolidacja przeradza się w korektę, która doprowadza do spadku ceny.

VSA zaczerpnęło od Wyckoffa koncepcję „smart money” oraz cztery etapy rynkowe. Jednak można powiedzieć, że VSA jest bardziej „wysublimowane”. Strategia opracowana przez Tom’a Williams’a opiera się na odczytywaniu sytuacji rynkowej w oparciu o trzy elementy:

• Wolumen,
• Spread cenowy (różnica między minimum i maksimum cenowym),
• Cena zamknięcia.

Analiza wspomnianych czynników łącznie, pozwala na zorientowanie się jakie są intencje dużych, profesjonalnych inwestorów.

• Wolumen jest to tyle istotny, że są to „ślady” jakie zostawiają po sobie tak zwane „smart money”. Jeśli profesjonalni inwestorzy o „grubych” portfelach chcą nabyć jakieś aktywa, to znajdziemy tą informację dzięki zmianie wolumenu.
• Działania „grubych ryb” znajdują także ślad w postaci zmian cenowych. Duży popyt zgromadzony w jednym miejscu może skutkować wzrostem spreadu między minimum a maksimum w ciągu danej sesji, albo w ciągu danego interwału czasowego.
• Natomiast cena zamknięcia ma obecnie istotne przełożenie dla handlu algorytmicznego. „Algosy” często opierają się właśnie o zamknięcie określonych „świeczek”. Cena zamknięcia jest także istotna dla inwestorów opierających się o „momentum”.

Istotne założenia koncepcji VSA

Jedną z bardzo ważnych koncepcji w VSA jest identyfikacja, czy mamy do czynienia z akumulacją czy może dystrybucją.

Akumulacja występuje, gdy smart money kupuje dany instrument finansowy. Faza akumulacji ma miejsce zazwyczaj podczas trendu spadkowego, kiedy to profesjonaliści skupują aktywa. Najczęściej wzrost zakupów ma miejsce podczas impulsów sprzedażowych, które generują wyższy wolumen podczas sesji. Z kolei faza dystrybucji ma miejsce podczas trendu wzrostowego, wtedy smart money wykorzystują większe impulsy popytowe do skracania swoich długich pozycji. Podczas fazy akumulacji i dystrybucji może pojawiać się zależność „duży wysiłek, mały rezultat”.

Kolejnym istotnym aspektem jest identyfikacja obszarów podaży i popytu na rynku. Obszar podaży jest tworzony w miejscach gdzie smart money sprzedaje, natomiast obszary popytu tam gdzie profesjonaliści chcą kupować dane aktywa. Traderzy, którzy używają VSA mogą dzięki temu określać miejsca gdzie bardziej prawdopodobnie jest odwrócenie trendu, albo w łatwiejszy sposób określać szanse na kontynuacje trendów.

Tom Williams zidentyfikował kilka kluczowych sygnałów VSA, które mogą pomóc traderom odnaleźć się w bieżącej sytuacji rynkowej.

Należą do nich:

• Brak popytu: pojawia się kiedy jest wzrost, ale nie ma wysokiego wolumenu. Zatem nie ma zainteresowania kupnem ze strony smart money. Natomiast druga strona rynku nie chce sprzedawać po obecnych cenach, co skutkowałoby spadki.
• Napływająca podaż: jest to sytuacja, w której widoczny jest wzrost wolumenu oraz zakończenie spadkowe blisko minimum danego interwału czasowego. Taka sytuacja oznacza, że są zdeterminowani sprzedający, natomiast popyt wycofuje się na niższe poziomy cenowe, co powoduje, że cena rynkowa spada (czasami w sposób dynamiczny).
• Wolumen zatrzymujący: widoczny jest słupek spadkowy, z dużym wolumenem, ale zamknięcie jest powyżej minimum (czasem w znaczny sposób). To może sugerować, że pojawił się popyt, który jest w stanie doprowadzić do odwrócenia trendu. W takiej sytuacji należy zachować szczególną czujność i obserwować zachowanie rynku.
• Test: jest to słupek spadkowy z niskim wolumenem, który występuje po okresie sprzedaży. Możne to oznaczać, że impuls spadkowy dobiegł końca i obecnie nie ma determinacji ze strony sprzedających. W efekcie występuje szansa na ruch w górę.
• Wybicie w górę: jest to sytuacja, kiedy słupek jest wzrostowy, zamyka się na dołach, a wolumen jest dosyć wysoki. W takiej sytuacji istnieje szansa, że dokonuje się dystrybucja przez smart money. Po prostu impuls wzrostowy jest wykorzystywany do sprzedaży aktywów przez profesjonalnych inwestorów. Odbiorcami tych papierów jest z reguły „ulica”, albo spóźnialscy duzi inwestorzy. Sprzedawcami są oczywiście „smart money”.

Zalety metodologii VSA

Jednym z najważniejszych zalet VSA jest to, że umożliwia traderom zrozumieć dlaczego cena się zmienia. Dzięki temu traderzy mogą podejmować bardziej świadome decyzje, które pomogą zminimalizować ryzyko popełnienia błędów. Dzięki przeprowadzeniu analizy VSA będziesz potrafił odnaleźć się w sytuacji rynkowej. Według zwolenników VSA sam kolor świeczki i poziom wolumenu to za mało, aby podjąć decyzję. Ważny jest też kontekst oraz wcześniejsze postępowanie profesjonalnych inwestorów. Zdaniem Williamsa większość inwestorów detalicznych znajduje się po niewłaściwej stronie rynku, w efekcie sprzedają kiedy powinni kupować oraz kupują kiedy powinni sprzedawać. VSA ma na celu złamanie tego schematu.

Dużą zaletą tego sposobu analizowania rynku jest jego elastyczność. Sygnały kupna i sprzedaży dostosowują się do płynących sygnałów z rynku. Analiza wolumenu i zmianie cen może zatem pomóc w odnalezieniu punktów zwrotnych.

Jaka jest różnica między VSA a analizą techniczną?

Zdaniem zwolenników VSA znacząco różni się od klasycznej analizy technicznej. Wynika to m.in. z następujących różnic:

1. Koncentracja na wolumenie: VSA znacznie większą uwagę przeznacza na analizę wolumenu w połączeniu ze zmianami ceny, podczas gdy tradycyjna analiza techniczna często traktuje wolumen jako drugorzędny wskaźnik
2. Pogląd na „smart money”: metodologia VSA stara się interpretować działania profesjonalnych inwestorów (tzw. „smart money”, czyli funduszy inwestycyjnych, hedge itp.), podczas gdy tradycyjna analiza techniczna skupia się głównie na zmianie ceny wychodząc z założenia, że wszystkie informacje dostępne na rynku znajdują swoje odzwierciedlenie w cenie.
3. Analiza spreadu: VSA analizuje spread (różnicę między najwyższą a najniższą ceną rynkową danego aktywa w danym okresie). AT traktuje rozpiętość ceny jako poboczną część analizy.
4. Koncepcja równowagi podaży i popytu: VSA stara się identyfikować pojawienie się nierównowagi między podażą i popytem, co może być wywołane zmianą postrzegania sytuacji przez smart money. Z kolei tradycyjna analiza techniczna często zakłada, że cena prawie natychmiast odzwierciedla wszystkie informacje dostępne rynkowi.
5. Identyfikacja konkretnych wzorców: VSA wykorzystuje specyficzne wzorce, takie jak „No Demand Bars” czy „Stopping Volume”, które nie są typowe dla tradycyjnej analizy technicznej. Z kolei AT bardziej szuka wzorców bazujących na przeszłości (np. wsparcia i opory, co po części opiera się na psychologii inwestowania).
6. Perspektywa czasowa: VSA często koncentruje się na krótkoterminowych zmianach w cenie co wynika na chwilowej nierównowadze między podażą a popytem, podczas gdy tradycyjna AT umożliwia inwestowanie w oparciu o długoterminowe wzorce cenowe.
7. Podejście do manipulacji rynkowej: VSA zakłada, że rynki są manipulowane przez duże instytucje i stara się to wykorzystać, tradycyjna AT nie zawsze bierze ten aspekt pod uwagę, bardziej skupia się na samym ruchu ceny.

Podsumowanie

Strategia VSA może być ciekawy pomysłem na analizowanie rynku. Jednak nie jest to nieomylne rozwiązanie. Dlatego warto łączyć strategię VSA z innymi spojrzeniami na rynek np. fundamentalnym. Konieczne jest także nauczenie się zarządzania kapitałem, aby błędna decyzja nie skutkowała straceniem większości zainwestowanego kapitału.

Strategia wydaje się prosta, ale ważne są także niuanse, które wymagają czasu i zebranego doświadczenia. Z pewnością nie jest to rozwiązanie, które można nauczyć się przy porannej kawie.

Podsumowując, Volume Spread Analysis, opracowana przez Toma Williamsa, oferuje ciekawe podejście do analizy rynku. W przeciwieństwie do klasycznej analizy technicznej, VSA zajmuje się analizą wolumenu, spreadu cenowego oraz ceną zamknięcia. Te czynniki mają pomóc w lepszym zrozumieniu zachowania profesjonalnych traderów.

Poniżej znajduje się 10 kluczowych punktów, które pozwolą na lepsze zrozumienie VSA:

1. VSA analizuje relacje między trzema czynnikami: wolumenem, spreadem cenowym i ceną zamknięcia.
2. Strategia opiera się na zasadzie, że duzi inwestorzy instytucjonalni pozostawiają ślady na rynku za pomocą trzech czynników.
3. VSA stara się zrozumieć dynamikę podaży i popytu na rynku.
4. Koncepcja „wysiłku versus rezultat” jest istotna podczas stosowania VSA.
5. VSA pomaga zidentyfikować fazy akumulacji i dystrybucji na różnych rynkach.
6. Strategia może być używana w różnych ramach czasowych i na zupełnie innych rynkach.
7. Kluczowe sygnały VSA obejmują Brak Popytu, Napływającą Podaż, Wolumen Zatrzymujący, Test i Wybicie w Górę.
8. Kontekst rynkowy jest kluczowy w prawidłowej interpretacji sygnałów VSA.
9. VSA ma na celu pomóc traderom dołączyć do „smart money”, a nie powielać błędy inwestorów indywidualnych.
10. VSA może być używana wraz z odpowiednim zarządzaniem ryzykiem.

Rafał Glinicki, czyli VSA w Polsce

Metodologia Toma Williamsa zdobyła także uznanie wśród polskich inwestorów. Za ten sukces odpowiedzialny jest Rafał Glinicki, który chłonął wiedzę na temat VSA bezpośrednio od Toma. Od wielu lat uznawany jest on za eksperta w dziedzinie metodologii Volume Spread Analysis (VSA), który z sukcesami w praktyce stosuje tę koncepcję w swoim tradingu. Więcej możecie znaleźć na stronie VSATrader.eu.